روز محراب مردگان dia de muertos یا روز مرده ها ofrenda del día de muertos در بیست و پنجمین سالگرد افتتاح سفارت مکزیک در ایران در بخش فرهنگی خانه مکزیک casa mexico centro cultural برگزار شد.

مراسم روز مردگان یکی از مهمترین مظاهر میراث مکزیک است و جشنی است که در تمامی مناطق مکزیک برگزار می شود و در 7 نوامبر 2003 م از سوی سازمان یونسکو به عنوان شاهکار شفاهی و ناملموس بشری معرفی و ثبت شده است.

اول نوامبر روز جشن کودکان مرده است و روز دوم نوامبر نیز جشن مرده‌های بالغ است. مکزیکی ها جشن دیگری را شب ۳۱ اکتبر هر سال برای ارواح مرده‌ها برگزار می‌کنند. بر اساس اعتقاد مکزیکی‌ها، ارواح در این شب به زمین باز می‌گردند و تا صبح روز بعد در کره زمین هستند.

روز مردگان یا روز محراب مردگان به عنوان نماد و هویت فرهنگی و رابطه مردم مکزیک با مرگ و مردگانشان محسوب شده و در این روز در سفارت مکزیک بخشی از از عکسهای منتخب در سه موضوع؛ بازارهای سرپوشیده و رو باز ویژه مراسم روز مردگان، محراب ها و پیش کش های روز مردگان و موسیقی و رقص مختص روز مردگان به نمایش در آمد و از مهمانان با کدوی پخته شده با شکر و دارچین، شیرینی نان مرده، قهوه و شراب مخصوص مکزیکی (Rompope و تکیلا) پذیرایی شد. از ابتدا تا انتهای این برنامه موسیقی های بومی مکزیک نیز شنیده می شد.

در مراسم روز مردگان در سفارت مکزیک لاکاترینا La Catrina نیز خوانده شد، لاکاترینا نوشته های است خنده دار که توسط خوزه گوادالوپس پازاده José Guadalupe Posada ابداع شده، نوشته های انتقادی از وضعیت اجتماعی، بدبختی، اشتباهات سیاسی، ریاکاری یک جامعه بود که البته بعدها لاکاترینا، بهانه ای شد برای به سخره گرفتن مرگ

در جشنواره مرده ها در مکزیک آئین‌های دیگری مانند رقص و آواز و پایکوبی نیز اجرا می شود. مردم این کشور معتقدند آئین‌هایی که برگزار می‌کنند مناسبتی است تا با مرده‌ها تماس حاصل کنند. مکزیکی‌ها همچنین اعتقاد دارند زمانی‌که انسان می‌میرد فقط از نظر جسمانی تغییر می‌کند، اما روح انسان برای همیشه باقی می‌ماند.

بومیان مکزیک، مانند تمام ساکنان پیش از تاریخ، باور به وجود روح در بدن داشتند که هویت و هوشیاری را برای انسان به ارمغان می آورد و آن را در هنگام مرگ برای رفتن به یک موجود دیگر ترک می کند و جسد در این سفر نیازمند؛ غذا، پوشاک و … است.
بر اساس باور مردم مکزیک زندگی به منزله گامی است به سوی مرگ و نتیجتا بازگشت به زندگی. در چنین تعبیری از مفهوم «زندگی – مرگ – زندگی» مرگ به معنی نقطه پایان نبوده بلکه تنها بخشی از یک دوره لاینقطع به شمار می آمد. به عقیده مردمان دوران قبل از استعمار اسپانیایی مردگان همچنان به زندگی ادامه داده و دارای همان نیازهای زنده ها هستند. به همین خاطر آنان مردگان خود را با ظرفهایی از خوراکیها و نوشیدنیها و نیز با ابزار و وسایلی که در انجام کار و حرفه خود مورد استفاده قرار می دادند به خاک می سپردند.

بر طبق این سنت مردگان در روزی که که خویشان و عزیزانشان به عنوان تحفه ای برای بزرگداشت آنان «آلتار»ها یا به گفته دیگر محرابهایی را مهیا ساخته و مراسم روز مردگان را برگزار می نمایند به سوی اینان باز می گردند. در آلتارها علاوه بر تصاویر و لباسهایی از مردگان، غذاهای مورد علاقه و برخی از وسایل شخصی و زینت آلات آنان و نیز تصاویر مذهبی قرار داده می شود.

علیرغم اینکه نحوه مهیا ساختن و چیدن آلتارها (محراب ها) می تواند بر حسب مناطق مختلف،گوناگون و متفاوت باشد عناصری چون آب و نمک و گل و شمع به لحاظ اهمیت و ویژگی معنایی در همه آلتارها به چشم می خورند.
چیدن مواد غذایی و وسایل شخصی مردگان در قبرها و نیز مهیا ساختن فرشی از محراب ها در کوچه و خیابان و نواختن موسیقی مورد علاقه مردگان نیز از سنتهای آیین روز مردگان است.

معمولا سفره یا همان محراب ها در روز مردگان دارای طبقات مختلف است که تا 7 طبقه می رسد، و عناصر تشکیل دهنده آن به شرح زیر است؛

جمجمه؛ جمجمه ها شیرین هستند که نشانه های مرگ است و ساخته شده از شکر، شکلات یا گل سرخ، همچنین نشان می دهد که مرگ می تواند شیرین و نه تلخ باشد.
عطرها؛ نماد تصفیه روح و همچنین گونه های مختلف گیاهان معطر است که می تواند هدایت مرحوم را عهده دار شود مانند؛ آویشن، رزماری، بابونه و …

شمع؛ آتشی کنترل شده که نشان دهنده راه برای روح است، از جمله نور در راه بازگشت به جهان مرده ها (معمولا باید 12 عدد باشد)
آب؛ تشنگی روح را برطرف ساخته و راه او را به سوی دنیایی دیگر هموار می سازد.

دانه ها؛ به نمایندگی از زمین، شامل دانه های مختلف، میوه ها، ادویه جات و سایر گونه های طبیعت، مانند ذرت، کاکائو و …
گلهای کوکب و جعفری؛ با رنگ زرد و پرتغالی خود به منزله نور خورشیدند که به کمک ارواح شتافته تا راه بازگشت به خانه را گم نکنند. رنگ زرد و گلهای کوکب همچنین بیانگر تضاد میان مرگ (رنگ سیاه) و زندگی (رنگ زرد) است.

نمک؛ که به منزله دعوت به میهمانی است پالاینده جوهره و ذات روح نیز می باشد.
غذا؛ معمولا باید غذایی انتخاب شود که مورد علاقه مرده باشد، به همراه کدو و ذرت
شیرینی نان مرده؛ Pan de muerto پخته شده از آرد ذرت که سعی می شود شبیه جمجمه یا استخوان باشد و نشان دهنده اشک ارواح است که نمی توانند در آرامش بمانند. و نمایندگی یهودیت و مسیحیت

شراب؛ هر نوشیدنی که مورد علاقه مرحوم باشد، نوشیدنی های مثل تراگو، تکیلا و Rompope که مخلوطی است از؛ زرده تخم مرغ، وانیل، دارچین، بادام زمینی، شیر، شکر و مشروب
صلیب؛ صلیب در بالای محراب کنار تصویری از مرحوم قرار داده شده است.
سگ؛ مجسمه سگ یا یک سگ واقعی از نژاد Xoloitzcuintle به نمایندگی از خدای Xolotl که گفته شده است که سگ کمک خواهد کرد تا به روح رودخانه Itzcuintlán (پل صراط خود ما) عبور کند.
و اشیای شخصی و زیورآلات و عکسی از مرحوم
ته نویس) این گزارش بدون اجازه و با افتخار تقدیم می شود به دوست عزیز و پرتلاشم، جناب آقای محمد محسنیان مبتکر گردشگری راه آهن در ایران www.iranrailwaytourist.com البته می دانم بی ربط است.