علیرضا عضدالملک (علیرضا خان قوانلو ایلخانی قاجار عضدالملک) پسر موسی خان دایی ناصرالدین شاه سیاستمدار بزرگ دوره قاجار و اولین نایب السلطنه احمد شاه، وزیر عدلیه ناصرالدین شاه، رابط میان ناصرالدین شاه و عده ای از علما در وقایع تحریم تنباکو، مامور و فرستاده ویژه شاه برای نصب خشت های طلایی برای گنبد عسگرین در کاظمین، خوانسالار و مُهردار ویژه دربار، عهده دار ایلخانی و ایلات قاجار و … بود.

عليرضاخان قوانلو قاجار ملقب به عضدالملک [ ع َ ض ُدُل ْ م ُ ] فرزند میرزاموسي خان و برادر زاده مهدعليا در سال 1201 ه خورشیدی (1238 ق) متولد شد. از کودکي در دربار قاجاريه به غلام بچگي و پيشخدمتي مشغول بود. در سال 1275 زماني که ناصرالدين شاه قصد برکناري ميرزاآقاخان نوري، صدراعظم خود را داشت عليرضاخان به همراه چند تن ديگر از درباريان، ميرزاآقاخان را از اين واقعه آگاه کرد و شاه که متوجه اين حرکت شده بود دستور تنبيه و اخراج وي را از دربار صادر کرد. در اين ميان مهدعليا وساطت کرد و پس از چندي عليرضاخان به دربار بازگشت و در 1278 منصب خوانسالاري نيز برعهده وي نهاده شد. در سال 1284ق که سمت پيشخدمت خاصه را داشت شاه وي را مأمور کرد تا خشتهاي طلاي گنبد امام حسن عسگري را به سامرا حمل کند.  پس از بازگشت از اين مأموريت در سال 1285 پس از درگذشت میرزا محمد حسین قزوینی ملقب به عضدالملک شد و در سال 1289 ق به سمت مُهرداری به جای پاشاخان امین الملک و در سال 1288 ق به سمت خوانسالاری تعیین شد.

عضدالملک در سفرهاي عتبات و فرنگستان، شاه را همراهي کرد، در 1288 حکومت مازندران برعهده او قرار گرفت و در 1290 « ايلخان» ايل قاجار شد. از ديگر مناصب وي وزارت عدليه بود که در سال 1304ق به جای میرزاکاظم خان نوری نظام الملک به آن منصوب شد، وی صندوقى به نام «صندوق عدالت» تاسیس كرد تا هر كس كه شكایتى از مقامات دارد عریضه خود را در آن صندوق بیندازد.
در جريان واقعه تحريم تنباکو ناصرالدين شاه او را به عنوان واسطه خود براي مذاکره با روحانيون انتخاب کرد و به همين دليل چندين بار با ميرزا حسن آشتياني ملاقات کرد و در دوره سلطنت مظفرالدين شاه منصبي نداشت اما سمت ايلخاني وي موجب مي‌شد تا به عنوان ريش سفيد دربار در مواقع حساس وارد عمل شود. چنانچه در دوره مهاجرت صغراي علما، براي صدور فرمان مشروطه از سوي شاه به عنوان واسطه برگزيده شد. پس از عزل محمدعلي شاه با توجه به صغر سن احمدشاه در 26 تير 1288ش به نيابت سلطنت وي برگزيده شد. و هئیتی 22 نفره برای مدیریت کشور تشکیل داد.
در سال 1305 ق عضدالملک مُهرداری مُهر آثار همایونی را به سلیمان خان پسر یازده ساله خود واگذار نمود. عضدالملک در 15 شهريور 1289 خورشیدی (رمضان 1328ق) درگذشت و در مقبره‏ ناصرالدین شاه در حضرت عبدالعظیم مدفون گردید
پسران؛ سلیمان خان امیرسلیمانی، امیرمصطفی امیرسلیمانی
دختران؛ ماهتاج امیرسلیمانی (حاجیه فخرالعظم) متوفی 9 آذر 1350
دامادها؛ میرزا احمدخان علاءالدوله
نامهای دیگر : عضدالملک، ایلخان قاجار، خوانسالار، مُهردار
آثار و اماکن مرتبط با علیرضا عضدالملک:
ستاد معراج شهدا (خانه عضدالملک)؛ در خطر تخریب قرار دارد
حسینیه امیرسلیمانی (مشیرالسلطنه) .

اراضی سلیمانیه و باغ معروف سلیمانیه در گذشته به نام روستای اصفهانک شناخته می شدند. روستایی آباد در شرق روستای بزرگ دولاب. این روستا با یک رشته قنات پرآب ، آبیاری می شد. با احداث قصر سلطنت آباد، این قنات که از دل اراضی شمیران سرچشمه می گرفت و از دل این قصر عبور می کرد توسط ناصرالدین شاه ضبط شد و آبش به مصرف این قصر رسید در نتیجه اصفهانک خشک شد و تنها نام یادگاری از اصفهان زیبا در اطراف تهران از بین رفت. بعدها علیرضا خان عضدالملک، نایب السلطنه احمدشاه، اراضی این روستا را خرید و با حفر قنات جدیدی آن را احیا کرد و این بار به نام پسرش امیر مصطفی امیرسلیمانی و همچنین پدر به آنجا را سلیمانیه نام نهاد. بعدها در زمان پهلوی اول وثوق الدوله این باغ و اراضی اطراف آن را که بالغ بر ۳۵ میلیون متر و شامل بسیاری از اراضی منطقه ۱۴، منطقه ۱۳ و منطقه ۱۵ می شد را خریداری کرد
آثار و اماکن با ارتباط کم علیرضا عضدالملک:
کتاب سفرنامه عضدالملک به عتبات (در این سفرنامه گزارش سفر خود به عتبات عالیات در سال ۱۲۸۳ ق. که ماموریت داشت، خشت‌های طلایی را که نذر همایونی برای گنبد عسکریین بود، به همراه ببرد، ارائه نموده است. وی در این سفر پس از حرکت از تهران ؛ از شهرهای:ری ،قم ، ساروق، کنگاور، کرمانشاهان، کرند، قصر شیرین، خانقین، بعقوبه، گذشته و در مسیر بازگشت از شهرهای خانقین، قصر شیرین، کرند، کرمانشاهان، کنگاور،همدان ، آوج عبور کرده و سرانجام به تهران وارد می‌شود)

وقایع و اتفاقات مربوطه:
عضدالملک از مخالفان جدي اعدام شيخ فضل‌الله نوري بود و پس از اين واقعه دستور داد تا مراسم تعزيتي براي وي برپا دارند.
مراسم یابودی در 20 خرداد 1390 در حسینه امیرسلیمانی برای ایشان برگزار شد.
کانال خبری تارنمای سفرنویس
کانال اعلام تورهای سفرنویس