موزه مردم شناسی آلاشت (خانه زادگاه رضاپهلوی)
خانه رضاشاه پهلوی ، خانه زادگاه رضاخان ، خانه پدر بزرگ رضا سوادکوهی معروف به مرادعلی خان ، خانه عموی رضا ماکسیم به نام مصطفی خان و یا موزه مردم شناسی حال حاضر شهر آلاشت که در سال 1348 به نام «محله قدیمی آلاشت و محیط اطراف زادگاه اعلیحضرت رضاشاه کبیر» ! در فهرست آثار ملی قرار گرفت ، اولین بافت تاریخی استان مازندران ، همه بهانه ای است تا در این عمارت 150 ساله به تماشای زندگی مردم آن منطقه برویم همراه شوید.
محله قدیمی آلاشت آدرس استان مازندران ، شهرستان سوادکوه ، شهر آلاشت ، محله پاهلونی خیل ، خانه جد رضا خان پهلوی
نکته اول: پس از ورود به شهر آلاشت به قسمت پایین شهر بروید ، محله پهلوان خیل در انتهای جاده پایین آلاشت و در غرب شهر واقع شده است؛ جاده به گونه ای طراحی شده که شهر آلاشت را از پایین دور می زنید و به میانه آن می رسید.
سال تاسیس موزه: اواخر سال 1387
نوع موزه: مردم شناسی ، خانه موزه
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : 867 تاریخ ثبت 19/04/1348 ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه خانه زادگاه رضاشاه و … : E 52″50’09.67 N 36″04’00.76
ارتفاع از سطح دریا : 1689 متر
پیرامون نام (وجه تسمیه) : همان طور که در بالا قید شد، متاسفانه این اثر ملی به خاطر محل تولد رضا پهلوی به نام ایشان مصادره شده است اما این اثر در سیاهه آثار ملی به نام «محله قدمی آلاشت» ثبت ملی شده ، محله ای که نشانگر معماری مردم آن سرزمین در سالهای گذشته است ، مردم محلی آلاشت می دانند که این خانه متعلق به عموی رضا پهلوی معروف به مصطفی خان است که قبلها متعلق به پدر ایشان مرادعلی خان بوده ، اما مسافران شهر آلاشت برای دیدن خانه ای منسوب به رضاخان به این شهر می روند که متاسفانه صحت ندارد و مردم آلاشت هم بدشان نمی آید که توریست داشته باشند.
دوران و بانی اثر موزه مردم شناسی آلاشت: آقای مرادعلی خان در دوران قاجار و صدر مشروطیت
امکان و زمان بازدید موزه مردم شناسی آلاشت : به غیر از روزهای تعطیل رسمی همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 بعد از ظهر
هزینه بلیط ورودی : 1000 تومان
پیشینه و تاریخچه موزه مردم شناسی آلاشت (خانه زادگاه رضاشاه):
این خانه متعلق به پدربزرگ رضاشاه معروف به مراد علی خان (کشته شده در جنگ هرات در سال 1856 م) بوده که بعدها این عمارت در اختیار مصطفی خان برادر عباسعلی خان پدر رضاشاه قرار می گیرد. طبقه دوم ساختمان موزه مردم شناسی آلاشت در سال 1336 بر اثر زلزله تخریب و در سال ۱۳۴8، وزارت فرهنگ و هنر به دستور وزارت دربار خانه پدری رضاشاه را خریداری کرد و در همان سال هم محله قدیمی روستای آلاشت (که بعدها شهر شد) به عنوان تنها بافت تاریخی استان، با شماره 867 ثبت ملی میشود. از ۴۹ تا ۵۳، طبقه دوم موزه مردم شناسی آلاشت را بر اساس بافت قدیمی بازسازی کرده البته در بافت آن تغییری ایجاد نگردید. در سال ۵۳ خانه زادگاه رضا خان به عنوان یک ساختمان فرهنگی و با عنوان موزه رضا شاه پهلوی احیاء و تا سال ۵۸ فعالیت می‌کند. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب یک سال به عنوان دبیرستان استفاده میشود و در این سال بدترین تخریب‌ها در موزه مردم شناسی آلاشت اتفاق می‌افتد.
در سال 1359 ساختمان به وزارت آموزش و پرورش سپرده میشود. پس از آن به کتابخانه عمومی آلاشت تبدیل میشود. در سال ۸۲ شهردار وقت طرحی می‌دهد که با کمک رئیس سازمان میراث فرهنگی این ساختمان برای موزه به جایی نمی‌رسد. در سال ۸۷ و با کمک شهرداری و اهالی، ساختمان به عنوان نمایشگاه مردم شناسی کار خود را آغاز می‌کند، و بعد از سفر رییس جمهوری به عنوان یکی از مصوبه‌های دولت نهم در تجهیز موزه مردم‌شناسی آلاشت، در سال ۸۸ به عنوان «موزه مردم شناسی شهر آلاشت» رسماً افتتاح میشود.
مشخصات و معماری موزه مردم شناسی آلاشت :
این عمارت در دو طبقه در زمین به ابعاد 18 در 18 متر بنا شده است این عمارت با خرپای چوبی و سقفی از چوب بنا شده بود که بعدها سقف شیروانی شد و یک گلابی وحشی در مرکز حیاط خود نمایی می کند ، پس از ورود به عمارت اتاق شماره یک موزه در دست راست و اتاق دفتر موزه در سمت چپ واقع شده ، برای بازدید بهتر است از پله های بعد از دفتر به سمت بالا مسیر را ادامه دهید و پس از بازدید به اتاقهای طبقه اول را بازدید کنید ، از پله های طبقه اول که وارد حیاط شوید ، اتاقی در سمت چپ قرار دارد که مطبخ و انبار خانه بوده و در گوشه ضلع جنوب غربی بنا سرویس بهداشتی قرار دارد.
شما می توانید ضمن بازدید از داخل خانه ای قدیمی و سنتی، با ابزارهای زندگی سنتی اهالی قدیمی این روستا هم از نزدیک آشنا شوید و می توانید انواع ابزارهای ریسندگی، ظرف های فلزی و چوبی، چراغ های نفتی و گردسوز، داس و تبر و ترازو و چرتکه و غیره را از نزدیک مشاهده کنید.
این موزه نوروز سال ۸۸ با هدف معرفی مردم شناسی و شیوه‌های زندگی مردم منطقه آلاشت و سوادکوه راه اندازی شد، بخشی از اشیاء موزه را اهالی به موزه اهدا کرده‌اند و بخشی را نیز سازمان میراث فرهنگی از تهران و استان‌های دیگر آورده است. آقای رستمیان ، مدیر موزه اظهار می کردند که ؛ ما با داشته‌های تاریخی و طبیعی آلاشت ایجاد جذابیت میکنیم و در عمل برای موزه تبلیغ میکنیم. داشته‌های این منطقه هنوز برای خیلی از مردم شناخته شده نیست، وقتی گردشگران به آلاشت می‌آیند در کنار عبور از کوچه پس کوچه‌های زیبا، طبیعت بکر، گل‌های وحشی، دره پر از ابر، رصدخانه ستاره شناسی آماتوری ایران ، خانه‌های خشتی با سقف چوبی، موزه را هم می‌بینید.
نکته دوم : در این موزه دو اثر شدیدا مورد توجه مردم است ؛ یکی گهواره ای قدیم و دیگری چکمه ای نظامی ، عوام بر این تصورند که گهواره ، گهواره رضا شاه است و چکمه هم متعلق به ایشان ، در حالی که گهواره اهدایی یکی از اهالی به موزه است و چکه هم متعلق به پسرعموی رضا شاه سرتیپ همت‌الله پهلوان
در سال گذشته بالغ بر 35 هزار نفر از موزه مردم شناسی آلاشت بازدید داشته اند ، اشیاء داخل موزه مربوط به گذشته اهالی همین منطقه است. این اشیا دو بخش عمده هستند، یکی مربوط به زندگی روزمره و یکی صنایع دستی. از اشیاء داخل موزه می توان به منبرهای چوبی حسینه های آلاشت و چکمه‌های نظامی سرتیپ همت الله پهلوان ، سماور قدیمی، چراغ نفتی، کتری مسی، پارچ چوبی، آفتابه لگن قدیمی و … به علاوه اشیای چوبی موزه اشاره کرد. قدیمی ترین شی موزه نردبانی است قدیم به نام «کاتی» به معنای بخش بخش که نوعی نردبان است و ۳۵۰ سال قدمت دارد و از گلابی وحشی ساخته شده عنوان می‌کند . (همان درختی که در وسط حیاط ساختمان موزه قرار دارد)
در این موزه اشیا بیش از همه چوبی هستند این امر برمی‌گردد به این موضوع که در این منطقه جنگل راش به وفور وجود دارد و بیشتر لوازم چوبی است. برای مثال ما در این منطقه مس و مسگر نداشته‌ایم و بیشتر ادوات چوبی هستند ، در این موزه مشکی چوبی (تُلُم) قابل بازدید است به نام تلم که تنه درختی را خالی کرده اند و برای گرفتن چربی شیر از آن به عنوان «مشک» بهره می برند. جوله نیز پارچی چوبی است که در اندازه های مختلف در این موزه قابل رویت است.
نکته آخر ؛ متاسفانه این اثر که به نام “محوطه قدیمی آلاشت ثبت ملی شده و تنها و اولین اثر بافت استان مازندران می باشد ، در حال تخریب است !! به زودی گزارشی در این خصوص ارائه خواهم کرد.
ته نویس : این گزارش را بدون اجازه و با افتخار تقدیم می کنم به دوست عزیم آقای امیر نعمتی و امیدوارم به زودی سعادت همکاری با ایشان را داشته باشم.
همسفران
با ما همسفر باشید
سلام
مرسی از گزارش..اما اون مه شدید کجاست؟؟؟
شهریار: داداش ، برادر ، عزیز ، تمام تصاویر داخلی است و تصاویر خارجی هم قدیمی است ، مه دیوانه کننده بود
سلام.مثل همیشه عالی بود…
ممنونم از این گزارش شما…
خسته نباشید…
یاحق…
شهریار: و مثل همیشه شما لطف کردید به من ، سپاس
يكماه پيش رفتم آلاشت ولي متاسفانه موزه بسته بود و نتونستم بازديد كنم
ممنون بابت اطلاعات خوبت
شهریار: سلام ،معمولا مسول موزه همان اطراف است ،باید پیگیر می شدید و تماس می گرفتید
سلام استفاده شما از کلمه مشک به نظر من نا بجا است ببخشیدها ولی از مشک برای نگهداری ماست و گاه پنیر و کره ای که داخل ماست قرار گرفته استفاده می شود و البته برای گرفتن کره از شیر نیز مورد مصرف دارد و در این زمان به آن مشک نمی گویند و از اصطلاح تُلُم استفاده می شود .
و این وسیله فقط یک تلم چوبی است.
همیشه خواندن سفرنامه برایم جذاب است . حالا می توانم بگویم موزه الاشت را می شناسم
شهریار: در گزارش از کلمه تُلُم استفاده کرده ام ، اما برای روشن شدن اذهان ، همان مشک را به کار برده ام ، تُلُم چوبی است توخالی که چوب بلند و نازکی به قطر 3 تا 5 سانتی متر که در انتهای آن چوبی بسته شده در آن قرار می دهند ، سر و ته تُلُم بسته است و با حرکت ممتد آن چوب ،کره از شیر گرفته می شود ، در پایین تُلُم ،سوراخ کوچکی در نظر گرفته شده که بعد از انجام کار برای جدا سازی شیر از کره از آن استفاده می کنند ، مهمترین موضوع در ساخت تُلُم عایق کاری آن است
با عرض سلام و تشکر از گزارش خوبتون. در مورد وسیله ای که با آن از ماست کره میگرفتند و در حال حاضر در بعضی از روستاها و گاوداری سنتی در مازندران استفاده میشه تلم ( Telem) گفته میشود.
شهریار: سلام و سپاس از از اطلاع رسانی شما
دروود
سپاس از اطلاعاتتون
شهریار: درود بر شما
باسلام و عرض ادب خدمت شما
ما شخصا از شما دعوت میکنیم که به وب ما بیایید تا در پست (بیایید به همراه هم در گردشگری ایران قدمی برداریم) اول این پست را مطالعه بفرمایید و بعد در این موضوع شرکت کنید.ما فقط خواهش مندیم که حتما با ما در این امر همکاری بکنید…
همه جای ایران سرای من است….
یاحق…
شهریار: سلام و سپاس
موفق باشی دوست خوبم.
شهریار: سلامت باشید رفیق
سپاس از معرفیتون
شهریار: سپاس از پیام پر مهر شما
سلام جناب شهریار و سپاس از این گزارش زیبا و خواندنی. من چند سال قبل به آلاشت سفر کرده بودم که آن زمان از وجود چنین موزه ای اطلاع نداشتم و هدفم صرفا” دیدار از زادگاه رضاشاه و شناخت بیشتر ایشان بود.خوشحالم که امروز از طریق وبلاگ شما سفرم به آلاشت را کامل کردم
شهریار: سلام بر شما ، مشکل همین عدم اطلاع رسانی است ، چنین مکانی به علت برخی از مسائل برای توریست هیچ گونه اطلاع رسانی نمی شود و تنها کنجکاوی مردم باعث حضورشان در این مکان هست … امیدوارم در آینده این بدبینی ها کاسته شود
سلام
اشتياق ما را هم برانگيختيد
آلاشت يادم مي ماند
با افتخار لينك شديد
شهریار: سلام و سپاس ، خرسندم که این افتخار نصیب من شد.
باسلام وعرض ادب
جناب اقای شهریار مگر موزه الاشت خودش مسئول نداشت برای جمع اوری اطلاعاتتون؟
شهریار: سلام بر شما؛ دقیقا منظور شما را متوجه نشدم؟؟!!
سلام-جالب بود. تا الان 100 بار بیشتر از آلاشت رد شدم و روستای سوادرودبار رفتم ولی یه بار هم نرفتم به این موزه. علاقه مند شدم برم. تا الان فکر میکردم کتابخونه هست. مرسی از گزارشتان
شهریار: سلام بر شما، سفرتان خوش و پر از تجربه
با سلام و خسته نباشید خدمت جنابعالی
به نظره من شهر زیبا و دیدنی الاشت بهشتی گمشده در قلب سوادکوه است که چشم هر بیننده ای را به خود معطوف می کند.
و همچنین مردم مهمان نواز این روستا زبان زد عام و خاص می باشد.
و من افتخارم در این دنیاست که الاشتی هستم از اطلاع رسانی شما ممنونم.
باتشکر
شهریار: سلام و سپاس از نگاهتان
در تاريخ 93.5.11 از اين مكان ديدن كردم بسيار عالي بود به ديگران هم توصيه ميكنم از ان ديدن كنند
شهریار: سفرهایتان خوش و بی خطر، راستی از ساخت و ساز های غیرمجاز چه خبر
با سلام این مجموعه بسیار زیبا و ساخت سازه با سنت های منطقه وابزار و وسائل زندگی بومی وملی محلی واصیل مازندران و منطقه می باشد و در حفظ و نگهداری آن متولیان و مسئولین بیشتر سعی و تلاش بکنند
شهریار: سلام، امیدوارم که چنین باشد
با سلام و تشکر از اطلاعاتی که در اختیارمان قرار دادید
ای کاش اطلاعاتی هم از مراکز اقامتی ، هتلها، اقامتگاههای سنتی و راههای دسترسی آلاشت نیز می دادید. بنده انشاالله قصد دارم عید فطر امسال آنجا بروم.
شهریار: سلام و سپاس از نگاه شما، اطلاعات مراکز اقامتی و شماره تماس آنها قید شده، با آنها در تماس باشید، سفرتان خوش و بی خطر
خداوندا فهم و درک اهمییت تاریخ رو در دل ما و مسیولیین قرار بده تا از تاریخ میهن بخاطر غرایض بیمارگونه سیاسی به راحتی نگذریم و ان را نابود نکنیم.
شهریار: آمین
سلام در خصوص آلاشت ومخاطرات طبیعی ،محیطی، و فرهنگی،اجتماعی ،سیاسی ، زیر بنایی -زیرساختهاو هر چیزی که این منطقه با آن مواجه است اطلاعاتی میخواستم .
بنده دانشجوی ارشد رشته گردشگری می باشم و در مورد الاشت تحقیق می کنم اطلاعات خوبی بدست آوردم ولی در مورد موضوع ذکر شده اطلاعاتی ندارم با تشکر
شهریار: سلام و سپاس از مهر شما
سعید عزیز
برای گرفتن اطلاعات باید به متخصص مراجعه کنید پیشنهاد بنده به شما این است که اول کتاب های آقای دکتر کیوان پهلوان را مطالع بفرمایید ایشان با داشتن مدرک دکتری فولکلور و اینکه خود ایشان آلاشتی هم هستند و مولف کتاب هایی مثل فرهنگ مردم آلاشت و رضا شاه از الشتر تا الاشت می باشند قریب به بقین می توانند بهترین راهنمای شما در این رابطه باشند. بعد از مطالعه کتاب های ایشان حتما به اطلاعات ارزشمندی دسترسی خواهید یافت.
شهریار: دقیقا یکی از پیشنهادات ارزشمندريال کتابهای آقای پهلوان است
با تشکر از این همه اطلاعات مفید
دوست خوبم جناب شهریار عزیز
با بهترین آرزوها
شهریار: سلام سپاس رفیق
سلام.برای این هفته که همچنان کرونا هست بازدید از موزه و روستای الاشت امکان پذیره?
شهریار: سلام بر شما، روزهای اول بسته بود اما در حال حاضر شنیده ام دوباره بازگشایی شده
واقعا ممنون من تا بحال فکر میکردم رضا شاه واسه قزاقستانه ولی الان متوجه شدم مازنی بوده خیلی ممنون
شهریار؛ سلام بر شما، چرا جنین تصوری داشتید؟؟!!!
سلام من دیروز(۱۴۰۱/۱۰/۲)اونجا بودم بار دومم هست که میرم خیلی با سفر های دیگه متفاوته پیشنهاد میکنم هر کی می‌تونه حتما یه سفر بره خیلی خیلی جذابه تا نری نمیفهمی چه میگم.
شهریار: سلام، همیشه به سفر و سفر بی خطر