مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان)
مسجد میرزا یونس خان در دوران قاجار برپا شد و شیخ فضل الله نوری در آن نماز می خواند، مسجد میرزا یونس خان چندسالی متروکه بود و در دوران پهلوی دوم توسط آیت الله غفاری و استاد حسین لرزاده احیاء شد و در دوران جمهوری اسلامی به نام مسجد شیخ فضل الله نوری نام گذاری شد، مسجد شیخ فضل الله نوری در دوران قالیباف دوباره احیاء و …
مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) آدرس؛ استان تهران ، شهر تهران ، خیابان بهشت، خیابان شیخ فضل الله نوری، تقاطع بن بست جوان ، شماره 30
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : این اثر در سیاهه آثار ملی قرار نگرفته است!
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه و … : E 51″24’52.40 N 35″40’49.12
ارتفاع از سطح دریا : 1148 متر
نامهای دیگر: مسجد یونس خان، مسجد شیخ فضل الله نوری
پیرامون نام (وجه تسمیه):
مسجد یونس خان: میرزا یونس خان جارچی دربار قاجار بود و زمین این مسجد از موقوفات میرزا یونس خان بوده
مسجد شیخ فضل الله نوری؛ به دلیل نزدیکی خانه شیخ فضل الله نوری به این مسجد و همچنین برگزاری نماز جماعت توسط شیخ فضل الله نوری در این مسجد به این نام شهره شده است.
دوران و بانی مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان): در دوران قاجار (زمان ناصرالدین شاه) توسط میرزا یونس خان جارچی دربار و حاج حسین انگشت باف بنا شده است.
امکان بازدید از مسجد مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان): در زمان برگزاری نماز بازدید امکان پذیر است.
پیشینه و تاریخچه مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان): این مسجد در دوران قاجار به عنوان مسجد و حوزه یونس خان بنا شد و در زمان پهلوی دوم متروک ماند ولیکن در سال 1350 ه خورشیدی توسط آیت الله حسین غفاری (پدر آیت الله هادی غفاری) و معماری استاد حسین لرزاده بازسازی شد و مجددا در سال 1383 مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) توسط شهرداری تهران مورد بازسازی نهایی قرار گرفت.
مشخصات و معماری مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) :
مسجد در زمینی به مساحت حدود 800 متر در دو طبقه همراه با زیرزمین ساخته شده است، نمای مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) آجری و با کاشی کاری مزین شده است. طاق در ورودی به صورت قوس شاخ بزی تند و با آجرکاری نمای رومی است.
یک ورودی دیگر نیز برای مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) در بن بست جوان با شیشه های رنگی قرار دارد که معمولا از آن استفاده نمی شود.
ورودی دیگر آن از شمال مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) است که از محوطه ساختمان شهرداری مرکز وارد صحن حیاط می شود و این در برای رفت و آمد پرسنل شهرداری تهران است.
نکته اول) برای گرفتن عکس بالا یک روز در پشت بام ساختمان شهرداری ماندم!! درب باز بود و من رفتم ، درب بسته و پلمپ شد، من مشغول عکاسی بودم، تا دوباره باز شود، ساعتها طول کشید…!
نکته دوم) می گویند؛ یکی از موارد پرونده کرباسچی، همین مسجد بود. در زمان تصدی آقای قالیباف نمازخانه ساختمان شهرداری تعطیل و پرسنل موظف به اقامه نماز در مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) شدند و هزینه مرمت آن توسط شهرداری پرداخت گردید.
هشتی پس از در ورودی اصلی با کاشی های زیبا مزین شده و پس از آن راهرویی که با دیواره های آجری و مزن به کاشی های لاجوردی است قرار دارد.سقف این قسمت با نام قائم آل محد و کاشی مزین شده است و راهرویی برای ورود به واحد سرایداری دارد.
صحن مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) به صورت یک چهارضلعی نامنظم به ابعاد 13*12 مترمربع و دارای حوضی 8ضلعی در مرکز آن است.
ایوان مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) در ضلع غربی صحن واقع شده و به صورت طاق شاخ بزی ، آجرکاری رومی و کاشی کاری است.
پشت بغل های ایوان شامل طرح های اسلیمی ،ختایی و گل و بوته است. این اشکال به رنگهای سفید، طلایی و نیلی روی زمینه فیروزه ای است. در بالای ایوان و پشت بغل ها یک کتیبه با خط ثلث سفید رنگ بر زمینه لاجوردی بخشی از آیه 108 سوره توبه نوشته شده است.
قال الله تعالی لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَىٰ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ ۚ فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُوا ۚ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ
مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) دارای یک شبستان مردانه و زنانه واقع در طبقه اول و یک نیم اشکوب در طبقه دوم است و دارای 10 چهارطاقی، 6ستون و 14نیم ستون که سرستونها مقرنس کاری و به رنگ مس است.
محراب در ضلع جنوبی شبستان به ابعاد 4 در 6 متر و به صورت نیم هشت است و کتیبه ای با خط ثلث سفید آیه الکرسی بر روی آن نقش بسته و مقرنس کاری مسی رنگ در داخل محراب انجام شده است.
گنبدخانه مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) به شکل تخم مرغی در مرکز شبستان قرار دارد، تزئینات داخل سقف معقلی های مسی رنگ اند و دور دهانه گنبد با طرح های پاباریک و رسمی بندی و گچ بری مسی مزین شده و لوستری 100 شاخه از آن آویزان است.
گنبد مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) گنبد نار با قوس تیز دوپوش است با کاشی معرق فیروزه ای پوشانده شده.
بادگیرهای آجری مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) در ضلع جنوبی پشت بام قرار دارد و بادگیر مرکزی به ابعاد 5 در 5 متر و بادگیرهای طرف راست و چپ به ابعاد چهارمتر به پایین شبستان مردانه ختم می شود که در حال حاضر مسدود است.
معماران و هنرمندان مسجد مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان):
معمار مسجد در زمان بازسازی حاج حسین انگشت باف و حسین لرزاده بوده اند. همچنین حبیب الله سلطانی (خادم مسجد) خطاط کتیبه های پوشش گنبد و صحن مسجد بوده و کاشی کاری مسجد شیخ فضل الله نوری (میرزا یونس خان) کار کاشی سازی ایلیا اصفهان است.
ته نویس) این گزارش را بدون اجازه و با افتخار تقدیم می کنم به بانو فریده شهباز طهماسبی به خاطر تذکرات آیین نامه ای ایشان
منابع و سرچشمه ها:کتاب مساجد دیرینه تهران ، بنیاد ایرانشناسی
دانشنامه اسلامی درخصوص زندگی آیت الله غفاری
همسفران
با ما همسفر باشید
عالي ……….. عالي ……….. عالي
مثل هميشه
شهریار: البته مخروبه بودنش و رها شدنش ، زیاد هم عالی نبود و نیست!!
دروود،
واجب شد یه بار ببینم ببینمش. خیلی زیباست.
ممنون از گزارش و تصاویر عالی.
شهریار: درود ، یادم آمد یک سال پیش ، در تور میراث فراموش شده ، شما را به این خانه برده بودمو شما هم در برنامه حضور داشتید
با این جدیت ستودنی شما، بسیاری از مواریث تهران، از مهجوری بیرون خواهد آمد… پیشنهاد می کنم که فهرستی از کارهای مرحوم لرزاده تهیه فرمایید و قدم به قدم سوژه ها را دنبال کنید قطعا به نمونه های خوبی خواهید رسید و ما هم از نتیجه آن بهره می بریم!
شهریار: سلام بر شما و سپاس از مهرتان، این کار انجام شده ، اما فرصت مستند سازی و قرار دادن آن در سایت را ندارم
چقدر خوب که گذاشتن عکاسی کنید…من که انداختن بیرون
شهریار: اینبار که خواستید عکاسی کنید ، بگویید در خدمت شما هستم (راستی مگر با چه پوششی به مسجد رفتید؟؟)
عالی بود. پیشنهاد میکنم شما که امکان عکاسی و تهیه گزارش دارید، از منزل رو به نابودی ایشان هم گزارشی تهیه کنید
شهریار: گزارشی در خصوص خانه تهیه و در اینجا منتظر شده است.
تشکر جهت زحمتی که برای تهیهء عکس و گزارش بدون هیچگونه چشمداشتی متقبل شدید.
شهریار: خدا را شکر که شما نوشتید بدون چشم داشت، همین الان داشتند به من می گفتند چقدر گیرت می آید از این گزارشها !!!!!!!!
مرسی خیلی کامل و جامع بود فقط شما سایت پلان،پلان،نما یا برش از این بنا ندارید ؟رشته من معماریه و این مسجد پروژه درس معماری اسلامیم هستش اطلاعات شما خیلی کمکم کرد از اونجایی که گفتین جز آثار ملی قرار نگرفته نمیدونم از کجا پیدا کنم پلاناش رو!!!!
شهریار: سلام بر شما، خیر پلانی از مسجد ندارم، اما فکر کنم اگر به شهرداری تهران مراجعه کنید ، پلانی تهیه کرده باشند، چون کار مرمت توسط شهرداری انجام شده بود
سلام یکی دیگر از سازنده هاو بناهای اصلی این سازه پدربزرگ اینجانب جناب حاج آقا عبدالله انیسی میباشد.
ضمنا ایشان در معماری این کار نیز مشارکت داشته اند.
شهریار: سلام بر شما، لطف می کنید اطلاعات بیشتری از جناب آقای انیسی ارسال تا با نام خود شما بازنشر عمومی شود
حرامزاده ترین جادوگر ها در این مسجد شوم هستند بزودی کوس رسوایی شما بصدا در خواهد آمد و همه به چاه جهنم میروید آمین
شهریار: !!!!
سلام و تشکر از زحمات شما، یاد و خاطره مجاهدت های رهبر بصیر نهضت مشروطه مشروعه، مرجع شهید، حضرت آیت الله العظمی شیخ فضل الله نوری رضوان الله، که توسط ایادی مزدور جریان انگلیسی منحرف کننده مشروطه، مظلومانه بر دار شد.همیشه زنده خواهد ماند.
شهریار، سلام بر شما
با سلام عکسها و گزاارشتان عالی بود . اجازه میخوام در نوشتن مقاله ام با دادن رفرنس ازشون استفاده کنم
شهریار: سلام بله اشکالی ندارد، لطفا تصویری از گزارش تهیه شده برای سفرنویس ارسال فرمایئد