تخریب خانه عامریها
خانه عامری ها در زمینی به مساحت 2750 متر در ضلع جنوبی غربی میدان فردوسی که از املاک خاندان امین دارالضرب از افراد شهره دوران قاجار و احداث کنندگان اولین کارخانه های ملی بعد از دوران امیرکبیر و همچنین از موسسان اولیه بانکداری در ایران بود احداث شده است. خانه عامری ها توسط بزرگ خاندان عامری “میرزا جواد خان عامری” (سلطان خان محمد عامری) بنا شده .
نام میرزا جواد خان عامری اشتباه است و گزارش دقیق و دلیل استفاده از این نام را می توانید در اینجا به صورت کامل بخوانید.
میرزا جواد خان در سال 1270 خورشیدی در شهر سمنان زاده شد و پس از 89 سال زندگی در دی ماه سال 1359 در شهر تهران درگذشت. بانی خانه عامری ها فرزند میرزا ابو الحسن خان معین الممالک از بزرگان و مالکان سمنان بود که نزدیک به پنجاه سال در خدمات دولتی به کار پرداخت و مدتی هم در دربار ناصرالدین شاه گذراند. بانی خانه عامری ها از پنج سالگی تحصیلات خود را در سمنان آغاز نمود و سپس دوره متوسطه را در مدرسه اقدسیه تهران به پایان برد و به مدرسه سیاسی وارد شد و با افرادی مانند علی اکبر سیاسی، میرزا ابراهیم خان (برادر دهخدا) ، عیسی بهنام و چند تن دیگر هم‌دوره بود. بانی خانه عامری ها پس از سفر به پاریس، ادامه تحصیل خود را در فرانسه دنبال نمود و در سال 1294 خورشیدی ، 1915 میلادی به تهران بازگشت و از سال 1295 ش/1916 م به درخواست مسیوپرنی (Adolphe Perney) مستشار عدلیه ایران، به عنوان معاونت مستشاری عدلیه، در انجام کارها به او کمک نمود و مدرسه عالي حقوق در تهران را بنياد نهاد و خود در آن به تدريس پرداخت پس از شهریور 1320، مدتي نيز معاونت دادستاني تهران، رياست اداره كارگزيني، رياست دارالترجمه و رياست اداره كل تهيه قوانين را به عهده داشت.
میرزا جواد خان عامری بانی خانه عامری ها به رياست كل محاكم بدايت (دادگاه هاي شهرستان تهران) منصوب شد ، جواد عامری پست‌های متعدد مهمی مانند وزارت کشور در کابینه‌ی دوم قوام در سال 1321، چهار دوره نمایندگی مجلس و عضویت در هیأت‌های رفع اختلاف داشت. آخرین سمت او سفیر کبری ایران در اتریش بود که از سال 1337 تا 1340 (زمان بازنشستگی او) به طول کشید.
آدرس خانه عامری ها: استان تهران ، شهر تهران ، میدان فردوسی ، ابتدای خیابان فردوسی (علاء الدوله سابق) ، دست چپ بعد از پاساژ در حال احداث ، پ 459 و درب دیگر آن در خیابان شهید تقوی (کوشک سابق) ، بن بست انوشیروان ، انتهای بن بست خسرو شاهی ، پ 8
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : ندارد
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه خانه ابتهاج (ارغوان)و … : E 51″25’11.40 N 35″41’59.27
ارتفاع از سطح دریا : 1189 متر
عمارت اصلی خانه عامری ها در دو طبقه در ضلع شمال شرقی بنا احداث شده و ایوانها و سرستونهای منحصر به فرد آن در ضلع جنوبی و غربی بنا در حال تخریب می باشد. عمارت های دیگر خانه عامری ها در این زمین در ضلع غربی (در بر خیابان فردوسی) در دو اشکوب بنا شده که تمامی آنها در حال حاضر تجاری بوده و بیشتر آنها در اختیار صرافان می باشد. آجر کاریهای زیبا و همچنین کاشی کاری های سر در و پنجره های عمارتهای غربی همچنان پابرجاست و تخریب نشده است.
لازم به ذکر است عخانه عامری ها در اواخر دوران قاجار و در داخل حصار ناصری بنا شده و احداث پاساژ مذکور در مجاورت این بنا ، مالکین پاساژ را به این فکر انداخت تا با تخریب خانه عامری ها که متاسفانه تاکنون ثبت ملی نشده است ، آن را به پاساژ الحاق نمایند.
پاساژ مذکور در حریم یکی از آثار ملی ایران به نام ساختمان اداره مرکزی سیمان ثبت شده به شماره 13391 مورخ 1384/05/25 می باشد که این ملک توسط سیروس فرمانفرمائیان (فرزند هشتم عبدالحسین میرزا فرمانفرما و بتول خانم و از درباریان دوران پهلوی اول) بنا و سپس منوچهر هرمز قراگوزلو در این عمارت ساکن بود و بعدها در اختیار بانک پارس قرار گرفت و در نهایت در سال 1343 یکی از سه برادران ابتهاج به نام احمدعلی ابتهاج (مالک کارخانه سیمان تهران) آن را خریداری کرد. خانه دیگری که در مجارت پاساژ قرار گرفته خانه هوشنگ ابتهاج متخلص به «ه. الف سایه»، شاعر و موسیقی‌پژوه است که با شماره ۲۳۸۷۸ در 26 آبان ماه سال 1387 ثبت ملی شده است و این خانه به خانه ارغوان شهره می باشد. . دلیل این نامگذاری، وجود درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است که سایه، شعر معروف (ارغوان) خود را برای آن درخت گفته است. این خانه قدمت چندانی ندارد اما از آنجاکه در زمان سکونت سایه در آن محفل ادبی بزرگان شعر و موسیقی و محل نشست‌های آنها بوده‌است دارای ارزش فرهنگی بسیار بالایی است.
نکته جالب شعر ارغوان این است که شاید می دانست قرار است پاساژی عظیم در کنار این خانه ساخته شود:
آفتابی به سرم نیست ، از بهاران خبرم نیست ، آنچه می بینم دیوار است
…
نفسم می گیرد ، که هوا هم اینجا زندانی ست
…
ارغوانم آنجاست ، ارغوانم تنهاست ، ارغوانم دارد می گرید ، چون دل من که چنین خون آلود
هر دم از دیده فرو می ریزد
متاسفانه در سالهای نه چندان دور عمارت دیگری که در چند صد متری همین پاساژ قرار دارد تخریب شده ، البته خوشبختانه سرستونهای منحصر به فرد آن عمارت قاجاری هنوز موجود است ، البته اگر ظرف این چند روز سر از ناکجا آباد در نیاورد.
نکته : در شهر کاشان هم خانه ای به نام خانه عامری ها وجود دارد که خوشبختانه کنار آن پاساژی ساخته نشده است….!
ته نویس 1 : این گزارش را مشتاقانه و با افتخار تقدیم می کنم به خواهر شاعره ام به امید اینکه ارغوان از تنهایی در آید و نگرید.
ته نویس 2 : اطلاعات را از اینجا کپی می کنید !!! حداقل درست کپی کنید و اطلاعات ناقص در خبرگزاری ها قرار ندهید!!!!
ته نویس 3 : خدای را سپاس که زحمات حقیر و دوستان جواب داد و این اثر در تاریخ بیست و نهم مهر ماه سال 1391 هجری خورشیدی ثبت و در سیاهه آثار ملی ایران قرار گرفت.
ته نویس 4 : خانه ثبت ملی شد اما نتیجه چیست ! گزارش و نقدی کوتاه نوشته ام در این خصوص ؛ در اینجا بخوانید
خبرگزاری مهر ، ایرنا ، ایران بوم ، دامپزشک ، اکوفارس ، هنر نیوز ، ایسنا ، موج ، …
روزنامه همشهری (درخواست برای خرید خانه عامری ها ، ) روزنامه ایران (تخریب خانه عامری ها و سودجویی) روزنامه اعتماد (میراث به دنبال ثبت خانه عامری ها)
همسفران
با ما همسفر باشید
چون دل من که چنین خون آلود
هر دم از دیده فرو می ریزد…
شهریار: هر دم از دیده فرو می ریزد ، هر دم ….
سلام
دیگه چی بگه آدم؟؟؟تعجب از اینکه ثبت نشده البته اگر هم ثبت میشد در برابر سرمایه ای که از ساخت پاساژ حاصل میشد اتفاق خاصی نمی افتاد…تشکر برای پیگیری و اطلاع رسانی…
شهریار: امیدوارم بتونم جلوی تخریب این اثر را بگیرم ، البته اگر جلوی زندگی من گرفته نشود
سلام.
باعث افتخار است که دغدغه هایتان ملی است! خوب باشید و موفق در پناه او…
شهریار: شما لطف دارید نسبت به حقیر
درود جناب شهریار
برام عادت شده هر بار که به تارنمای شما سر میزنم خبری از یک ویرانی بخونم ، و چیزی که برای من تعجبه اینکه با این وجود شما خودتون چه قدر ناراحت خواهید شد ، تلاش کسانی مثل شماست که همین آثاری هم که بر جای مونده رو نگه میداره ، ای کاش کمی دیده ها بینا تر بود و دلها به عشق تاریخ و تمدن این سرزمین دلسوز تر ، حضور و تلاش شما قابل ستایش هست
با احترام
شهریار: باور بفرمایید اصلا خودم هم دوست ندارم نیمه خالی لیوان را نگاه کنم ، اصلا تهیه گزارش های این چنین بیشتر برایم دردسر درست می کند تا چیز دیگر ، اما رالست خود را بر این می دانم که اینگونه اطلاع رسانی کنم ، به روی چشم سعی می کنم من بعد گزارشهای بدون تخریب و ویرانی تهیه کنم
حیف…
سلام جناب شهریار
کشورهای دیگه از هیچ تاریخ می سازند و گردشگر جذب می کنند و ما بر سر شاخ و بن می بریم…
شهریار: به امید روزی که مردم آگاه شوند
درود بر جناب شهریار ؛
تخریب و تخریب و … تنها حسرت و غم می ماند که چگونه بخشی از مدارک تاریخ معاصر ما از برابر ادراک ما محو می شود…
شهریار: خود من هم دادن و نوشتن خبرهای این چنینی خسته شده ام ، به زودی با یک رویکرد جدید می نویسم ،
سلام
ممنون از خبررساني هاي امثال جنابعالي. احتمالا تخريب كنندگان به دليل آنكه اين بنا (عامري) ثبت سازمان نشده بود توانسته اند اجازه تخريبش را بگيرند و احتمال زياد، چون اين بنا قدمتي زير صد سال دارد، ثبت نشده است و اين سيكل همچنان ادامه دارد. موفق باشيد
شهریار: 1- قبل از تخریب تذکر لازم داده شده بود اما … 2- قطع درختان عمارت چه طور !!! 3- پروسه ثبت آثار در فهرست آثار ملی ابران هیچ ارتباطی به قدمت یک اثر ندارد و کلمه 100 سال ، یک واژه نا مفهوم است ، یک اثر می تواند پس از یک سال از ساختش به عنوان یک اثر در سیاهه این فهرست قرار گیرد. که در حال حاضر خیلی از آثار ثبتی در دوران جمهوری اسلامی و خیلی هم در دوران پهلوی اول و دوم بنا شده اند ، برای اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه فرمائید.
ممنون…برکت دعا شما امروز زاهدان بارون آمد.خاستی بانام صبای بلوچستان لینکم کن بعد خبرم کن تا لینکت کنم.الله حافظ شما
شهریار: خوشحالم که در زاهدان باران بارید به امید دیدار مجدد سرزمین شما
سلام. من دانشجوی معماری هستم. برای جلوگیری از این تخریب چی کار میشه کرد؟؟
شهریار: درود ، سرکار خانم مهراز ، فرهنگ سازی ( چه برای مردم و چه برای مدیران) تنها راهکار است ، باید احساس کنند که این آثار ، ارثیه سرزمین شان است. همان طور که برای رسیدن به ارثیه خانوادگی و … تلاش می کنند برای این آثار هم باید تلاش کنند
درود به جناب شهریار
نه میتوان لب فرو بست و نه میتوان چیزی نگفت. ما که به میراث خود رحم نمیکنیم چگونه حرف از دموکراسی برای دوستی میان اقوام و ادیان میزنیم. مشکل یک اثر طبیعی و معنوی(ملموس و غیر ملموس) در ایران ثبت نیست، مشکلش مبارزه و هدایت اون فرهنگی هستش که خودش رو برای دست یافتن به مادیات توجیه میکنه. به امید روزی که همه چیز، حتی زباله هامون احترام بذاریم.
شهریار: سپاس ، دقیقا به بهترین نکته اشاره کردید ، فرهنگ سازی ، البته مبارزه جوابگو نیست!!! چون فرسایش آن بیشتر دامن خود ما را می گیرد.
منظور من از مبارزه، جنگ نیست بلکه فرهنگسازی هستش که داره الان از طریق سایتها و وبلاگهایی چون سفرنویس انجام میشه
شهریار: آقا این روزها آنقدر از جنگ می نویسند و ذهنمان درگیر این قضایاست که تصورمان بر این بود که شما هم بف فکر جنگید!
سلام جناب شهریار
از کنارش عبور کرده بودم اما راجبش چیزی نمیدونستم… افسوس…
شهریار: امیدوارم به شما جسارت نکرده باشم ، اما ما ایرانیها از کنار خیلی چیزها به راحتی عبور می کنیم و نمی بینیم ، البته برخی اوقات اصلا نمی خواهیم که ببینیم !!
سلام آقای شهریار اولین بار است وبلاگ شما را دیدم و آشنا شدم مطالب خوب و جذابی دارد در مورد این جور بناها وقتی میبینم که به آنها توجه ای نمیشود دلم آتش میگیرد که چقدر قدر نشناسیم همه ما نه تنها دولت که وظیفه دارد نگهداری کند ما مردم هم مسئول هستیم چون حتی بناهای حفاظت شده نیز مورد تهاجم ما مثل خط انداختن وآشغال ریختن وامثال اینها قرار میگرد وقتی میبینم در کشورهای دیگر بخصوص غربی از یک بنای صدساله چطور نگهداری میکنند و از اینکه نمای شهرشان به دلیل اینکه حتی یک ساختمان بلندآن راخراب میکند میگذرند و مجبورند به برجی که ساخته اندبنازند وآن راجزئ آثار ملی میدانند چقدردلم میسوزدوالان از بعضی کشورها وموزه هایشان که آثارمارانگهداری کردند دیگر عصبانی نیستم چون اونها می دانستند که ما نمیتوانیم نگهبان خوبی باشیم در آخر از اینکه هنوزخانه عامریها درکاشان سالم است خوشحالم چون از آنجا خاطره دارم به هرحال ممنون ازخبرهایی که برای ما دارید.
شهریار: سپاس از لطفتان ، البته اگر همین طور پیش رود از خانه عامری های کاشان هم خاطره ای بیش نمی ماند و تنها با خاطراتمان روزگار می گذرانیم ، البته خیلی دوست دارم که دیگر هیچ زمانی از اینگونه خبرها در سایتم منتشر نکنم و خبر تخریب را دیگر ننویسم ، البته اگر بشود !!!
سلام
والا عرض شود که آثار ثبت ملی که مالک خصوصی دارند هم با یه طرح دعوا در دیوان عدالت و رای صادره تخریب میشوند. سرای گلشن که یادتان هست؟ اما دغدغه ای بس گران.
شهریار: سرای گلشن را خاطرم هست ، نکته جالب این است که برخی مواقع مالک حقیقی و دولتی هم در دیوان عدالت اداری طرح دعوی می کند و نکته جالب تر آنکه برخی اوقات همان بخش دولتی پشت مالک خصوصی هستند و …
سلام
امروزه مُد، مُد ویران کردن است انگار! اگر این سنگها و کاشیها و آجرها می توانستند صحبت کنند … ! مرسی از اطلاع رسانی به روز شما.
شهریار: سپاس از لطف شما
http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1724023
سلام! فکر کنم این جزو معدود اتفاقات خوب این مملکته!
شهریار: خدای را سپاس که زحماتمان نتیجه بخش بود
البته بماند که فاصله ثبت تا مرمت و احیا، فاصله بیگ بنگ تا پایان دنیاست 🙂
شهریار: این نوشته شما خنده و خوشحالی ثبت خانه عامری ها را دو چندان کرد
مثل هميشه كارشناسانه و كامل و زيبا بود. متشكرم. در ضمن مقالات شما در روزنامه ايران را هم پيگيري مي كنم. موفق باشيد.
شهریار: سپاس از لطف بی نهایت شما
خوشحالم که هنوز آدمهایی هستند که دلشون واسه میراث این مملکت بسوزه، البته با این توصیفاتی که گفتین فکر کنم تلاش شما بیشتر از یه دلسوزی ساده بوده! به عنوان یک ایرانی از شما سپاسگزارم 🙂
شهریار: شما لطف دارید ، به امید روزی که همه ایرانی ها دلشان برای معماری و آثار و ارثیه گذشتگانشان بسوزد
سلام استاد مالکان این خونه خاندان امین الضرب سه راه امین حضورن؟
شهریار : نه دوست عزیز در زمین املاک امین الضرب احداث شده و مالک این خانه شخص دیگری است!
Salam,bebakhshid in tarikhcheye ajibo shoma az koja peyda kardid؟in khune melke daeiye babam bude,esmeshun soltan mamad ameri,hamin,,,,rabti be aminozarbo semnano ghajaro inam nadare,,,,oun khuneye ameriyaye kashanam marbut be pedare pedarbozorgame,jade madariye man, badam akhare khate mirase farhangi ekhtelas tu in khunehas,,,,,ye agahi tu ruzname midan migan boro puleto az sandoghe dadgostari begir,bad ye budjeye kalan e milyardi bara tamir ekhtesas midan badamke budje hapalhapoo mishe,,,,,hamin…….
شهریار: سلام 1) از اینکه با شما آشنا شدم خوشحالم 2) در گزارش به این اشاره شده که در املاک امین دارالضرب این بنا احداث شده نه اینکه مالک عمارت ایشان است 3) این اشاره هم با توجه به نقشه عبدالغفار در این گزارش درج شده 4) ما برای جلوگیری از تخریب کامل خانه مجبور به تهیه تاریخچه ملک داشتیم و زمانمان محدود بود و مجبور شدیم با توجه به تاریخ شفاهی و … یکی از عامری ها را به عنوان مالک معرفی کنیم 5) خوشحال می شوم اگر اطلاعات بیشتری درخصوص دایی پدر گرامی “سلطان محمد عامری” ارائه دهید تا اصلاحیه آن تهیه و در تمام جراید به آن اشاره شود 6) من فقط از یک نفر در محل شنیدم که مالک این خانه با مالک خانه عامری های کاشان فامیل است! 7) مشتاقانه منتظر اطلاعات شما هستم
موقعیت خانه عامری ها در نقشه عبدالغفار
سلام خیلی زحمت کشیدید تشکر می کنم اطلاعات جامع و مفیدی بود .
ضمنا در ته نویس 1 زیر عکس آخر نگرید اشتباه تایپ شده . حیفه لطفا اصلاح فرمائید.
بازم ممنون
شهریار: سلام بر شما و سپاس از گوشزدتان، اصلاح شد
سلام و خداقوت به شما و تشکر ویژه از مطالب بسیار خوبتون. قطعا این دست اطلاع رسانی ها و فشارهای اجتماعی اثر خودش را به وقتش میزاره. خانه عامری های شهرری که اصلا به علت محجور و ناشناخته بودند از بین رفت و جای آن ساختمان بنا شد . واقعا جای تاسف داره
شهریار: سلام و سپاس از مهرتان، برخی از مدیران به دنیال ، حذف هویت شهری هستند
شهریار: سلام و سپاس از مهر و حضور شما؛ ما به آینده امیدواریم
بادرود وتشکر از زحمات شما وقلم جذاب در نقد وبررسی اوضاع اثار تاریخی کشور عزیزمان نوشته شما به تاریخ ۲۰۱۲ ثبت شده الان که ۸ سال از آن تاریخ میگذرد آیاتغییری در احوالات این بنا های تاریخی ایجاد شده یا خیر.
شهریار: سلام بر شما سپاس از مهربانی و محبت شما
برخی تخریب و برخی مرمت و برخی هم متروکه
اما همیشه در تلاشیم