اعلیحضرت همایون شاهنشاه کارخنجات مجهز و آخرین سیستم قرقره زیبا را افتتاح فرمودند

بعداز ظهر دوم اردیبهشت موکب مبارک اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی با تشریف فرمایی به کارخانجات ریسندگی قرقره زیبا یکی از مجهزترین و مدرن ترین کارخانجات تولیدی را افتتاح فرمودند.

در این مراسم آقایان وزرای اقتصاد و کار و نایب التولیه بنیاد پهلوی ، ریاست اطاق بازرگانی تهران ، مدیر کل بانک ، معاونین و مدیران کل وزارت اقتصاد و گروهی از شخصیتهای کشوری و بازرگانان و ارباب جراید با بانوانشان حضور داشتند.

هنگام تشریف فرمایی ذات ملوکانه به محوطه کارخانه دوشیزه فردوس شکرچیان دسته گل زیبایی تقدیم شاهنشاه نموده و آقای رضا شکرچیان مدیرعامل کارخنجات قرقره زیبا پس از آنکه به وسیله وزیر اقتصاد بحضور شاهنشاه معرفی گردیدند تشریف فرمایی شاهنشاه را خوش آمد گفتند.

شاهنشاه در مقابل صف مدیران و صاحبان سهام قرقره زیبا چند دقیقه ای توقف فرمودند و آقایان مرتضی و محمدحسین شکرچیان را مورد تفقد قرار دادند. سپس اعلیحضرت بپوش مخصوص تشریف فرما شده و آقای وزیر اقتصاد ضمن گزارشی که به عرض رسانید خاطرنشان ساختند که سیاست حمایت از صنایع و فعالیتهای تولیدی که برهبری خردمندانه شاهنشاه به مرحله اجرا در آمده و تعقیب می‌شود موجب توجه و علاقه شدید مردم کشور ما به سرمایه‌گذاری در امور صنعتی گردیده است و در نتیجه ادامه این سیاست کشور ما از ورود بسیاری از کالاهای صنعتی خارجی بی‌نیاز گردیده و می‌گردد.

آقای وزیر اقتصاد اضافه کردند در آینده با ادامه سیاست حمایت از صنایع داخلی به میزان وسیعتری فرآورده‌های داخلی جایگزین کالاهای خارجی خواهد شد و کارخانه قرقره زیبا و کارخانه های دیگری که در اصفهان هست علاوه بر اینکه قادر به تولید مصرف کشور می باشند در آینده نزدیک اقدام به صدور کالا نموده و از خروج بیش از 90 میلیون ارز کشور جلوگیری نموده و صرفه جویی خواهد شد.

بعد از پایان سخنان وزیر اقتصاد آقای رضا شکرچیان مدیر عامل کارخانجات قرقره‌ زیبا گزارشی به این شرح بحضور ملوکانه معروض داشتند:

اعلیحضرتا برای چاکر موجب کمال افتخار و مباهات و سربلندی است که از طرف کلیه کارگران‌ کارکنان و مهندسین و مدیران شرکت تشریف‌فرمائی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را به‌ این محوطه صنعتی خیر مقدم عرض نمایم. خوشبختانه بر اثر حمایت وزارت اقتصاد و اطاق بازرگانی تهران‌ و اطاق صنایع و معادن‌ تعیین سود بازرگانی‌ جدید برای کالاهای‌ ، اعلیحضرت همایون شاهنشاه و آقایان وزیر اقتصاد و کار مهندس‌ شریف امامی توضیحات آقای شکرچیان را استماع میفرمایند ، محصولات کارخانجات قرقره زیبا مورد توجه‌ شاهنشاه قرار گرفت مشابه مشوق ما بوده است و این کارخانه نیز در نتیجه ازدیار مصرف و افزایش حجم تولید توانست 21 درصد از قیمت‌های خود بکاهد و اگر بر مقدار تولید اضافه گردد باز نیز از قیمت‌ محصول خواهیم کاست.

در کلیه قسمت‌ها توضیحات مشروحی بوسیله آقای رضا شکرچیان مدیر عامل کارخانه‌ بعرض رسانیده میشد،از جمله آقای شکرچیان بحضور شاهنشاه معروض داشتند در حالیکه‌ این کارخانه دست بکار فراهم ساختن مقدمات صدور محصولات خود بخارج از کشور می‌باشد عده‌ای از واردکنندگان قرقره‌های خارجی نسبت به تعیین سود بازرگانی جدیدی که وزارت‌ اقتصاد در راه حمایت و پشتیبانی از صنایع داخلی تولیدی تعیین کرده است متعرض بوده و شروع بصحنه‌سازی‌هائی کرده و با اطلاع از ممنوع الورود شدن قرقره در اسفندماه سال گذشته‌ اقدام به گشودن اعتبار در بانکها نموده و قصد دارند نزدیک مصرف دو تا سه سال کشور قرقره‌ خارجی وارد بازار کنند و این بزرگترین خطر در راه پیشرفت و تقویت کارخانه‌ایست که‌ شاهنشاه هم اکنون بازدید میفرمایند.

سئوال: در دوره قيام در برخی کارخانجات تشکل مستقل کارگران را شورا نامیدند، آيا در کارخانه‌ای که شما کار می کرديد هم “شورا” بوجود آمد؟ اگر به‌ وجود آمده‌ بود، وظايف و کارکرد اين شورا ها  چگونه بود؟ آنها چه کار می کردند؟

پاسخ: همزمان با آغاز اعتصاب کارگران زمزمه‌ شوراها هم ایجاد شده‌ بود. در همین شرایط بود که‌ بورژوازی به‌ هراس افتاده‌ چون انقلاب را صد در صد تحقق یافته‌ میدانست. لذا آنها شروع کردند به‌ دزدی و غارت کارخانه‌ها و تا آنجا که امکان داشت تبديل سرمایه‌های خود به‌ پول نقد و فرستادن ارز به‌ خارج از کشور. زیرا صاحبان کارخانه‌ها با ديدن اوج گيری انقلاب شروع کرده بودند به فرار از ایران و رفتن به خارج از کشور.  همزمان، شعارهای مانند “آزادی، برابری” “کار، نان، آزادی” “مرگ بر امپریالیزم” … میدان وسیعی را برای مبارزه‌ فکری باز کرده‌ بود. کارگران پیشرو حول این شعارها به‌ بحث و گفتگو و روشنگری پرداختند. فرهنگ جدیدی در درون کارخانه‌ رایج می‌شد و آن بحث سیاسی و اظهار نظر آزادانه‌ بود. صحبت بر سر مسایل پیچیده‌تری مانند لغو مالکیت خصوصی و کنترل کارگری آرام آرام جلو میرفت. اما با توجه‌ به‌ همه‌ اینها برای تحقق چنین اهدافی نیاز به‌ تشکلی قدرتمندی مانند شورا بود.

کارگران اموال کارخانه‌ و واحدی را که‌ در آن کار می‌کردند متعلق به‌ خود میدانستند. حس مالکیت عمومی در همه‌ جا دیده‌ میشد. با توجه‌ به‌ این مسئله‌ ما شاهد هستیم که‌ کارگران برای حفظ و حراست از اموال واحدهائی که‌ در آن کار می‌کردند، مجمع عمومی تشکیل میداند. تمامی کارگران با شور و اشتیاق و داوطلبانه‌ در این مجمع عمومی‌ها شرکت می‌کردند. نیاز به‌ کنترل بر تولید و توزیع، هر چند ناقص، ضرورت تشکیل شوراهای انقلابی را چند برابر کرده‌ بود.

اما در مورد کارخانه‌ ما: صاحب مجموعه‌ صنعتی قرقره‌ زیبا، شکرچیان از طريق ایادیش در ماه‌های قبل از شهریور مقداری از مواد خام را به‌ کارخانه‌های کوچک مشابه‌ خود فروخته‌ بود. در اواسط مهر ماه‌ 1356 کارگران قدیمی در خارج از کارخانه‌ جلساتی برگزار کردند و نتیجه‌ بحث‌های خود را در کارخانه‌ علنی نمودند. پس از اخراج کارگرانی که در مراسم اول ماه مه سال 57 شرکت کرده بودند هيچ وقت ارتباط کارگران قديمی با اين عده قطع نشد و همواره با آنها تماس بودند.

در اواسط مهر ماه‌ کارگران اخراجی عده‌ای از دانشجویان انقلابی را دعوت کردند که‌ از این کارخانه‌ها بازدید کنند و برای کارگران صحبت کنند. در این میتینگها کارگران اخراجی و دانشجویانی که‌ داوطلبانه‌ به‌ کارخانه‌ها سرکشی میکردند، مسئله‌ اعتصاب و حمایت از اعتصاب سرتاسری و کارگران شرکت نفت را به‌ میان کشیدند. در همین متینگ بود که‌ کارگران اعلام کردند، از روز بعد آنها هر روز به‌ سر کار خواهند آمد ولی تولید رامتوقف خواهند کرد.

اولین و دومین روز اعتصاب چون کارگران بیکار بودند با طرحی که‌ کارگران پیشرو روی آن کار کرده‌ بودند، یکی از انبارهای کارخانه‌ تمیز شد تا کارگران جائی برای نشست های خود داشته باشند. این نشستنها درست مانند مجمع عمومی بود و تمام تصمیمها در همان دو روز اول اعتصاب گرفته‌ شد. در روز اول بحث ایجاد شورا و انتخاب عده‌ای به‌ عنوان اعضای شورا مطرح شد. در روز دوم انتخابات صورت گرفت. انتخابات با رای مخفی و آزاد، برای نزدیک به‌ 30 نفر کاندید انجام شد. تمام کسانیکه‌ کاندید شده‌ بودند از هر نظر مورد اعتماد کارگران و توسط خود کارگران کاندید شده‌‌ بودند. هیچگونه‌ تبعیض و یا امتیازی برای ورود یا عدم ورود به‌ شورا وجود نداشت. در آن انتخابات 11 نفر به‌ عنوان اعضای شورا انتخاب شدند. جالب است که‌ در کارخانه‌ درخشان همه‌ کارگران اخراجی از طرف مجمع عمومی کارگران کاندید عضویت در شورا شده‌ بودند. همچنین در کارخانه قرقره‌ زیبا. البته‌ خود کارگران اخراجی بنا به‌ ملاحظاتی تصمیم گرفتند که‌ تنها سه‌ نفر کاندید شوند و آن سه‌ نفر هم با اکثریت آرا به‌ عضویت شورا در آمدند. چون من خودم عضو شورا بودم ودر تدوین و نوشتن اعلامیه‌ها و قطعنامه‌های شورا شرکت داشتم مواد اولین قطعنامه‌ شورا را تقریبا به‌ یاد دارم که‌ در زیر میاورم.

1-  نگهبانهای کارخانه‌، سر پستهای خود باقی بمانند، اما در هر شیفت باید تعداد 50 نفر از کارگران بصورت داوطلبانه‌ و بدون در خواست اضافه‌ مزد بر اساس نوبتهائی که‌ شورا تعيین میکند ،نگهبانی بدهند.

2-  از تمام اسناد در دفتر کارخانه‌ واقع در تهران کپی گرفته شود و کپیها به‌ دفتر شورا در کارخانه‌ منتقل شوند. کارمندان دفتر در تهران مانند کارگران باید در اعتصاب شرکت کنند و با کارگران همکاری کنند. در غیر اینصورت شورا آنها را اخراج خواهد کردد.

3-  مواد تولید شده‌ای که‌ از قبل سفارش داده‌ شده‌ و سفارشاتی که‌ باید در ماه‌ مهر و آبان تحویل شوند تولید و در مقابل دریافت باقیمانده‌ی بها به‌ سفارش دهندگان تحویل داده‌ شود. به‌ غیر از این مورد هر گونه‌ تولیدی در کارخانه‌ تا پایان اعتصاب متوقف می شود.

4-  پولی که‌ از بابت طلبهای کارخانه‌ و نقد کردن چکها دریافت میشود، چون به‌ اندازه‌ای نبود که‌ بشود همه‌ حقوق کارگران را با آن پرداخت کرد، به‌ طور مساوی و بدون توجه‌ به‌ پایه‌ حقوق، سابقه‌ کار و یا هر گونه‌ امتیاز دیگری ماهیانه‌ بین کارگران تقسیم شود.

5-  رضا شکرچیان در یک دادگاه‌ خلقی با حضور کارگران محاکمه‌ گردد. (البته‌ در آن زمان کسی نمیدانست که‌  او کجا هست.)

6-  باز گرداندن 13 نفر کارگر اخراجی که‌ به‌ علت شرکت در تظاهرات اول ماه‌ مه‌ همان سال اخراج شده  بودند به‌ سر کارهایشان .

7-  کارخانه‌ تا پایان اعتصاب سرتاسری با تحمل هر شرایطی در اعتصاب خواهد بود.

شورا با عضویت 13 نفر از کارگران قدیمی تشکیل شد. شورا از طرف مجمع عمومی اختیارات تام داشت. در نتیجه‌ در اولین جلسه‌ شورا، شورا اولین اطلاعیه‌ خود را تهيه ومنتشر کرد. بر اساس اين اطلاعيه:

1- تمام اموال شکرچیان اعم از‌ کارخانه‌، دفاتر، خانه‌هائی که‌ در تهران و احیانا در جاهای دیگری دارد صورت برداری و به‌ اطلاع کارگران هر دو کارخانه‌ برسد.

2- به‌ شکایت کارگرانی که‌ به‌ علتهائی مورد ضرب و شتم خود شکرچیان و ایادی او قرار گرفته‌ و زیانهائی به آنها وارد شده است  رسیدگی شود.

3- دو نفر از اعضای شورا مأمور تحقیق در مورد طبقه‌ بندی مشاغل شدند و قرار شد نتیجه‌ کار خود  در سه‌ ماه‌ به‌ شورا گزارش دهند.

4- پایه‌ حقوق کلیه‌ کارگران بدون استثنا چهار در صد افزایش یابد.

5- حسابداری کارخانه‌ موظف است لیست کارگران افغانی را که‌ به‌ علت اعتصاب کارخانه‌ را ترک کرده‌ بودند و تعداد آنها بیش از 300 نفر بود با طلب هایشان به‌ شورا بدهد. شورا موظف است تمام بدهی این کارگران را پرداخت نماید. اما از استخدام کارگر افغانی جلوگیری شود. بعد از پایان اعتصاب به‌ جای این تعداد کارگر تا سقف 300 نفر کارگر ایرانی استخدام شود.

6- هیئت مدیره‌ شرکت تعاونی کارخانه‌ در مدت یکماه‌ از اموال تعاونی صورت برداری کرده‌ و گزارش مالی سه‌ سال گذشته‌ را به‌ شورا بدهد.

7- هیچ کارگری به‌ دلیل حمایت از شکرچیان و یا سابقه‌ خوش خدمتی به‌ او اخراج نشود.

8- مدیر داخلی کارخانه‌ مهندس نجیبی به‌ علت همکاری با کارگران همچنان مدیر داخلی کارخانه‌ خواهد بود. اما تمام تصمیمات خود را قبل از اجرا باید به‌ شورا گزارش دهد….

رضا شکرچیان از آن جمله‌ سرمایه‌ دارهائی بود که‌ شب و روز نداشت و مرتب در ساعت‌های مختلف به ‌کارخانه‌ سر میزد و میخواست با حضور خودش کارگر را بترساند. او گاهی هم موذیانه‌ و در ساعات شب به‌ کارخانه‌ میآمد تا ببیند که‌ کدام کارگر خوابيده است …

شکرچیان وقتی می‌بیند که‌ دست شوئی احمد طول کشید با لگد به ‌در توالت می‌کوبد و او را می‌کشد بیرون و تشر می زند که ‌تو خودت را داخل یکی از توالت ‌ها قایم کرده ‌و از زیر کار در رفته‌ائی”. سر پرست و همه ‌کارگران آن قسمت جمع شدند و به‌ شکرچیان توضیح دادند که ‌احمد مریض است و کسی نیست که ‌از زیر کار در برود تا از جریمه ‌او بگذرد. شکرچیان باور کرد و او را جریمه ‌نکرد اما لقب (عن دراز) به‌ او داد. هر چند کسی احمد را با این لقب صدا نمیزد اما ‌برای او خیلی آزار دهنده ‌بود.

… نصف شب رضا رشتی میرود دست نماز میگیرد ، از شانس رضا رشتی آن شب هم شکرچیان در جائی حود را مخفی کرده بود تا مچ کارگران را بگيرد. شکرچیان صبر میکند تا رضا رشتی در نمازش به ‌رکوع میرود. او از پشت بیضه‌های او را محکم چنگ میزند. رضا بیچاره ‌که ‌در آن نصف شب انتظار چنین چیزی را نداشته ‌است و همچنين با کسی هم از این قبیل شوخی ها را نداشت، شوکه‌ میشود. شکرچیان به ‌او میگوید

نا مسلمان تو سر کار من روی زمین من بدون اجازه‌ من داری نماز میخوانی؟ آن وقت اسم خودت را میگذاری مسلمان؟ تمام نمازهای شما احمقها که‌در این کارخانه ‌میخوانید باطل است میگوئید نه‌ بروید از مرجع تقلیدتان بپرسید

کارگران از آنجائیکه ‌اطلاعات دینی یشان در حد به ‌جا آوردن فرایض بود گفتند که‌ برویم از کارگران مذهبی بپرسیم، کارگران مذهبی هم تائید کردند که‌حق با شکرچیان است