ثبت ملی آرامستان لهستانی های بندر انزلی
درجلسه شوراي ملي ثبت آثار تاريخي و فرهنگي غيرمنقول مورخ 15 شهریور ماه 1400 سال آرامستان لهستانی های بندر انزلی در فهرست آثارملی و واجد ارزش تاریخی فرهنگی کشور قرار گرفت و ثبت ملی شد
![آرامستان لهستانی های مهاجر بندرانزلی](https://safarnevis.com/wp-content/uploads/2016/11/Polish-cemetery-Bandar-e-Anzali-3.jpg)
تعدادی از مهندسان لهستانی برای مرمت قبور سربازان خود که در انزلی مدفون هستند، دستبهکار شدند و از نزدیک وضعیت قبور را موردبررسی قراردادند. لهستانیها با هماهنگی وزارت امور خارجه و به همراه نماینده وزارت خارجه در انزلی وارد این شهرستان شدند. تعدادی از سربازان لهستانی در انزلی مدفون هستند و آنها برای انجام کفسازی قبور به انزلی آمده بودند و احتمالاً بار دیگر برای اجرای عملیات به انزلی میآیند.
روز گذشته تعداد ۶ نفر از مهندسان لهستانی برای برآورد هزینهترمیم، مرمت و نگهداری قبور سربازان لهستانی کشتهشده در جنگ جهانی دو به انزلی سفر کردند و از نزدیک قبرستان ارامنه را مورد بازدید قراردادند.
گورستان مذکور که مسیحیان بندرانزلی در آن خفته اند، یادگار تلخ جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹ ـ ۱۹۴۵ و مربوط به لهستانیهایی است که در جنگ جهانی به بندر انزلی پناه آورده بودند، این آرامگاه را می توان به عنوان نماد دوستی ایران و لهستان نامگذاری کرد . بسیاری از مهاجران لهستانی که برای همیشه در بندر انزلی ماندند پس از فوت در تکه زمین مربوط به لهستانیها در گورستان ارامنه انزلی مدفون شده اند.
![یادمان لهستانی های مهاجر، نصب شده در آرامستان لهستانی های بندر انزلی](https://safarnevis.com/wp-content/uploads/2016/11/Polish-cemetery-Bandar-e-Anzali-2.jpg)
در سال ۱۹۴۲، دولت لهستان با اقلیت ارامنه بندرانزلی به توافق رسید که طبق این توافق در آن زمان مالکیت بخش وسیعی از گورستان ارامنه را در بر میگرفت و در همان سال ۶۳۹ تن از لهستانیها در همانجا به خاک سپرده شدند که از این تعداد، ۱۶۳ تن نظامی و ۴۷۶ تن غیرنظامی بودند که در انزلی بیمار شده و در گذشتند.
گورستان ارامنه در انزلی دارای دیواری بلند، در ورودی آهنی و سر دری آجری است که در آن عبارت «گورستان لهستان» حکشده و علاوه بر این صلیبی سنگی بر فراز سر در نصبشده که در جناحین آن دو عقاب سنگی «نماد لهستان» قرار دارد.
![درب ورودی بخش آرامستان لهستانی های مدفون شده در بندر انزلی](https://safarnevis.com/wp-content/uploads/2016/11/Polish-cemetery-Bandar-e-Anzali-1.jpg)
گورها در چهار محوطه مشخص با صلیبهای چوبین برفرازشان قرار دارند و مدتها پیش لوحهای در وسط گورستان با این مضمون وجود داشت، «آوارگان لهستان»، آنان که از میهن خود بهزور تبعید شدند، دلتنگ بازگشت به آشیانه بودند، امّا، بیماری و بینوایی ساییدشان، پس، بهناچار اینجا در خاک بیگانه فرو خفتند.
کتیبه دیگر در قبرستان ارامنه مذکور نصبشده که مضمون آن این است: «دعای خیر خدا بدرقه راه سربازان، زنان، مردان و کودکان لهستانی باد که از زادگاهشان کوچانده شدند و درراه بازگشت به خانهشان، در نتیجه تبعید، زندان و بازداشت در سرزمین غربت درگذشتند و در اینجا مدفون شدند».
در سال ۱۹۵۵، کارگزاری دیپلماتیک جمهوری خلق لهستان، گورستان را نوسازی و گورها را نوآرایی کرد و سنگ گورها را از سیمان به رنگ میخک و با نام فوتشدگان مانند گورستان تهران آراستند و سپس معبرها و راهروهای بین گورها را با سبزه حصاربندی کردند.
در سال ۱۹۶۴، با ابتکار کارگزاری دیپلماتیک لهستان، لوحه یادبود خرابشده مجدداً بازسازی و بنا به موقعیت عصر، کتیبه عوض شد و اکنون نوشته چنین است، به یاد سربازان، زنان، مردان و کودکان لهستانی که هنگام بازگشت به میهن در سرزمین بیگانه درگذشتند و در اینجا به سال ۱۹۴۲ دفن شدند.
گورستان انزلی دومین گورستان بزرگ لهستان در ایران بوده که امروزه با ابتکار مرکز مراقبت از یادبودهای دوران جنگ و سفارت لهستان در تهران قرار است این گورستان بازسازی شود.
روزنویس ها و گزارشهای سفرنویس درهمین خصوص
کتاب عکس، بچه های اصفهان (93/8/27)
دویچه وله و عکسهای قدیمی ایران (93/6/26)
خلاصه ای از مرثیه گمشده (93/6/20)
تهران در اشغال شپشهای تیفوسی (93/2/16)
اسکان مهاجران لهستانی در ایران بر پایه اسناد ،گنجینه اسناد ملی (92/12/1)
نگاهی به کتاب بچه های اصفهان پناهندگان لهستانی، غلامرضا آذری خاکستر (92/6/3)
مرثیه گمشده ؛ یک پرونده ، یک داستان ، به قلم آقای خسرو سینایی (92/4/4)
گزارش سمینار “آرامستانهای لهستانی ها در ایران و نمایش فیلم مرثیه گمشده” در سفرنویس ، خبرگزاری ها و سایتهای دیگر (92/4/4)
سمینار “آرامستانهای لهستانی ها در ایران و نمایش فیلم مرثیه گمشده” با حضور استاد سینایی (92/03/21)
تاریخ ایرانی و لهستانی ها ، پایگاه تاریخ ایرانی (92/03/18
گزارشی از بزرگداشت خانم هلن استلماخ (آخرین بازمانده لهستانی ها در ایران) در 22 فروردین 1392 با حضور جناب آقای خسرو سینایی .
گزارشی درخصوص چاپ تمبری یادبود به نام «اصفهان ، شهر کودکان لهستانی» توسط اداره پست کشور لهستان
سمینار “آرامستانهای لهستانی ها در ایران و نمایش فیلم مرثیه گمشده” با حضور استاد سینایی (92/03/21)
منابع و سرچشمه ها
2 – مقاله گورستان های دوران جنگ جهانی دوم لهستانیان در ایران نوشته دکتر منصور ثروت ، مجله نامه انجمن ، زمستان 1384 ، شماره 20 ، صحه 125 تا 130
3 – کتابچه Polish war Cemeteries in Iran آرامگاه های جنگ لهستانی در ایران، شورای حفاظت، مبارزه و یادبود شهدا، ورشو، 2002
4 – مقاله روایتی از زنان مهاجر لهستانی به ایران در جنگ جهانی دوم (آوارگان لهستانی) شیدا صابری ، روزنامه جام جم
5 – گفتگو با خسرو سینایی کارگردان فیلم مرثیه گمشده
6 – مقاله لهستانیهای مهاجر در ایران ، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، سال سوم، شماره نهم، بهار 1378، ص 12
7 – مقاله مروری بر کتاب بچه های اصفهان پریسا دمندان ابوالقاسم جلا روزنامه اعتماد پنجشنبه ۳۰ مرداد ۱۳۸۲- سا ل یازدهم – شماره 3143
8 – مقاله خروج لهستانی از ایران را فراموش کرده ایم ،شماره 23 مجله واشنگتن پست Washington Post در نوامبر 2000
9 – مقاله ماجرای پناهندگی لهستانی ها در شوروی و ایران در گفت و گو با هلن استلماخ ، نویسنده مجید یوسفی روزنامه اعتماد ، شماره 2263 مورخ 27/6/90 ، صفحه 10
10 – گورهای لهستانی ها در ایران در سایتهای لهستانی caroun.com , network54.com
و در نهایت وبلاگ ایران لهستان
همسفران