عید و جشن خاونکار بر یارسانی ها و یاران اهل حق مبارک، جشن خاونکار بزرگترین جشن طریقت یارسان است که براساس تقویم کردی (حدودا آبان ماه خورشیدی) برگزار می شود در مقاله زیر؛ وجه تسمیه و نامهای دیگر جشن خاونکار، دلیل برگزاری جشن خاونکار، زمان و مکان برگزاری جشن خاونکار و آیین ها و مراسمهای جشن خاونکار  و اول زمستان کردی بررسی شده است …

ایام جشن در هر سال متغییر است و تقویم ثابتی ندارد؛

شب نیت جشن خاونکار در سال 1403 سه شنبه 23 آبان است.

وجه تسمیه و نامهای دیگر جشن خاونکار؛
خاوندکار، خاوندگار، خداوندگار، عید یاران، عید یارسان، جشن مرنو، جشن غار نو، جشن مرنوه، ایام مرنو ، جشن پادشاهی ، مال پادشاهی ، عیدله یارون (به زبان لکی) ، ئيده گي ياري (به زبان کردی) کلمه ی خاوندکار یک کلمه ی کوردی و به معنای صاحب همه چیز یا صاحب جهان است که یکی از اسامی سلطان سهاک نیز می باشد.

دلیل برگزاری جشن خاونکار؛
سلطان سهاک (سید اسحاق برزنجه ای، سلطان حقیقت ، صاحب کرم) بنیانگذار ‌دین یارسان یا دین یاری است، سلطان سهاک در قرن هفتم و پس از معرفی مسلک یارسانی مورد مخالفت اطرافیانش قرار می گیرد و به همین دلیل سلطان سهاک به همراه سه تن از يارانش به نام‌های داود، بنیامین و پیرموسی به سمت هورامان مهاجرت می کنند اما در مسیر مورد هجوم طايفه‌ی چيچک قرار گرفته و به مدت سه روز در غاری بنام؛ نوه پناه می‌گیرند. در روز سوم و پس از رهایی از غار و سه روز گرسنگی ، بانویی کهنسال با غذایی مرکب از برنج و خروس پخته که در میان نانی پیچیده شده است، از آنها پذیرایی می کند.

عید خاونکار عید مقاومت است. مقاومت و رهایی. بازمانده از مقاومت سلطان سهاک و یارانش در برابر دشمنان. اهالی یارسان هرساله برای پاسداشت این اتفاق ، این ایام را جشن گرفته و بر اساس تقویم آیین یاری سه روز را روزه و در چهارمین روز جشن خاونکار را برپا می کنند.

برخی می گویند آن بانوی کهنسال مادر سلطان سهاک، خاتون دایراک ملقب به خاتون رمزبار یا رزبار بوده، کتاب مقدس یارسان ها سرانجام نام دارد؛ به گویش کردی هورامی است و سرودها ، نیایش‌ها ، ادعیه ، آداب و رسوم مذهبی و مسلکی و نذر و نیاز و قربانی‌ها را در برمی‌گیرد و بیشتر مطالب آن سینه به سینه منتقل شده ‌است .
زمان برگزاری جشن خاونکار ؛
براساس گاه‌شماری کردی گرمسیری سلطانی جشن خاونکار در آغاز زمستان کوردي برابر آبان ماه خورشیدی برپا می‌شود (از دوازدهم تا چهاردم سفیدی ماه در چلە زمستان کوردی) یا ماه گلاویژ و این تقویم متغییر است. ایام مرنو یا جشن خاونکار در سال 1400 از 26 آبان ماه تا 29 آبان ماه برگزار می شود. شب اول، شب نیت است  و 27 آبان ماه روز اول خاونکار ، 28 آبان ماه روز دوم خاونکار و روز 29 آبان عید خاونکار می باشد. (ایام مرنو یا جشن خاونکار در سال 1399 از 7 آبان ماه تا 10 آبان ماه بود).

جشن خاونکار در سال 1399؛ 7 آبان ماه تا 10 آبان ماه

جشن خاونکار در سال 1400؛ 26 آبان ماه تا 29 آبان ماه

جشن خاونکار در سال 1401؛ یکشنبه 15 آبان ماه (شب نیت) تا چهارشنبه 18 آبان ماه (شب عید)

جشن خاونکار در سال 1402؛ جمعه 5 آبان (شب نیت) تا دوشنبه 8 آبان ماه (شب عید)

مکان برگزاری جشن خاونکار؛
این چشن در تمامی مناطق و منازل اهل حق نشین برگزار می شو اما جشن روز آخر خاندان خاموشی در شهرستان دالاهو ، بخش‌گهواره، روستای توتشامی ، تکیه حضرت حیدری (آسی براکه) است

آیین ها و مراسمهای جشن خاونکار ؛
یارسان ها و اهل حق در شب اول ایام مرنوه یا ایام خاونکار نیت می کنند و در این نیت طلب خیر و برکت دارند . علاوه بر مقدس بودن انار نزد پیروان دین یاری از این میوه بیشتر از سایر میوه ها در مراسم دعا استفاده می شود، علاوه بر آن شب سوم با قربانی کردن خروس و تشکیل جم مراسم روزه داری را به پایان می رسانند (گرفتن روزه در سه روز اول ایام ، برای پیروان دین یاری واجب است) امروزه یارسانیان در پایان روز سوم و در هنگام شب به ازای هر خانواده يک عدد خروس آب‌پز شده، يک من برنج دم كشيده و نانی مخصوص كه به آن (گِرده و کولیره) می‌گويند را از قبل حاضر نموده سپس مردی از سادات یارسان (اهل‌حق) کە شرایط جم نشینی را دارد، بايد بر اين نذر كه به گوشت آن «نواله یا نویچه» و به آب آن «شوروا یا شوربا» گفته می‌شود دعا بخواند .

با آمدن سيد یارسانی ، جمعی از مردان يار دور هم حلقه می‌زنند و جمعی را تشکیل می‌دهند که به اصطلاح به آن «جم» می‌گویند. كسانی كه گرد این حلقه می‌نشينند بايد سرسپرده‌ی آيين ياری باشند، سبيل‌شان مهر باشد، بر سر كلاه بگذارند و كمر خود را ببندند. اکثر مردم در ایام جشن خاونکار با رفتن به تویشامی به زیارت تکیه حضرت حیدری می روند و با رهبر و پیشوای یارسان، آسید نصرالدین حیدری ملاقات می کنند و متقابلا عید خاونکار را به همدیگر تبریک میگویند و سپس از آنجا به زیارت دیگر مکان های مقدس یارسان نیز می روند. در این جشن دعا و تنبورنوازی و خواندن سرودهای دینی به زبان کوردی انجام می شود. زیبایی این جشن در تنبورنوازی و کلام‌خوانی گروهای متعدد به طور شگفت‌انگیزی خیره کننده و گوش‌نواز است. البته امسال با توجه به شرایط کرونا چنین مراسمی برگزار نخواهد شد.
نکته) تراشیدن یا کوتاه کردن سبیل برای اهل حق، ممنوع و گناهی بزرگ است به سبب مقدس بودن سبیل، تارهای جدا شده از آن را باید در جایی محفوظ نگاه داشت

دین یاری یا دین یارسان در حکومت فعلی رسمی نیست مردم یارسان که در ایران به اهل حق و در کوردستان عراق به کاکه ای شناخته می شوند ، پیرو یک دین کاملآ مستقل به نام دین یاری هستند به استناد متون دینی این دین دارای دو تاریخچه میباشد : تاریخچه پنهانی (سرّی و مخفی) و تاریخچه آشکار شدن . یارسان 12 خاندان هستند و هر خاندان یک مسند نشین دارد. می گویند؛ شهرام ناظری، غلامرضا رشید یاسمی، کیانوش رستمی ، سیاووش تیموری ، کیهان کلهر و … از اهالی یار هستند.

ته نویس) این گزارش بدون اجازه و با افتخار تقدیم می شود به بانو فرشته ابراهیمی و آرزوی سلامتی می کنم برای ایشان و خانواده محترمشان خصوصا پدر و مادر گرامی