امروز، روز جهانی آگاهی از آزار سالمندان است، سازمان ملل متحد 15 ژوئن (26 خرداد) را روز جهانی آگاهی رسانی عیله تبغیض سالمندان نامگذاری کرده است. آنتونیو گوترس António Guterres، دبیر کل سازمان ملل متحد بر این باور است که؛

بیماری همه گیر COVID-19 باعث ترس و رنج ناگوار برای افراد مسن در سراسر جهان شده. این بیماری همه گیر غیر، افراد مسن را در معرض خطر فقر، تبعیض و انزوا قرار داده است. این احتمال وجود دارد که در کشورهای در حال توسعه سالمندان تحت الشاع این تأثیر مخربی باشند.

کلودیا مالر، کارشناس حقوق بشر کهنسالان در سازمان ملل متحد اعلام کرد؛
اگرچه همه گروه های سنی در معرض خطر COVID-19 هستند، اما افراد مسن در معرض خطر مرگ و میر و بیماری شدید در پی عفونت اند، در حال حاضر افراد بالای 80 سال با مرگ  پنج برابر میانگین دست و پنجه نرم می کنند. تخمین زده می شود 66٪ از افراد در سن 70 سال و بالاتر حداقل یک بیماری زمینه ای دارند که آنها را در معرض خطر ابتلا به تأثیر شدید COVID-19 قرار می دهد.
افراد مسن نیز ممکن است در تصمیم گیری های مربوط به مراقبت های پزشکی و روش های صرفه جویی در زندگی با تبعیض سن روبرو شوند. نابرابریهای جهانی بدان معنی است که قبل از COVID-19 ، نیمی از افراد مسن در بعضی از کشورهای در حال توسعه به خدمات اساسی بهداشتی دسترسی نداشتند. این بیماری همه گیر ممکن است منجر به کاهش حجم خدمات حساس و غیر مرتبط با COVID-19 شود و این باعث افزایش بیشتر خطرات برای زندگی افراد مسن می شود.

برخی از افراد مسن در این زمان با آسیب پذیری های بیشتری روبرو هستند. این ویروس فقط زندگی و ایمنی افراد مسن را تهدید نمی کند، بلکه دسترسی آنها به خدمات درمانی، شغل و حقوق بازنشستگی آنها و … را نیز تهدید می کند. خدمات بهداشتی و درمانی طولانی مدت برای افراد مسن یکی از چالشهای همه حکومتها است. رئیس سازمان ملل متحد تأکید كرد: “افراد مسن دارای حق زندگی و سلامتی برابر با سایر افراد هستند.” “تصمیمات دشوار در مورد مراقبت های پزشکی نجات دهنده زندگی باید به حقوق بشر و عزت همه احترام بگذارد.”

سازمان جهانی بهداشت (WHO) با انتشار گزارشی در این باره اعلام کرده: از هر شش سالمند یک نفر، برخی از اشکال سوء استفاده را تجربه می کند که این رقم از آنچه در گذشته برآورده شده بالاتر است و پیش بینی می شود با بالا رفتن سن جمعیت در جهان رو به افزایش برود.
تقریباً انتظار می رود که همه کشورها بین سال های 2015 تا 2030 شاهد رشد چشمگیر تعداد افراد مسن باشند و این رشد در مناطق در حال توسعه سریعتر خواهد بود. از آنجا که تعداد افراد مسن در حال رشد است ، می توان انتظار داشت که میزان سوء استفاده از بزرگان با آن رشد کند. در حالی که موضوع تابو سوء استفاده از بزرگترها در سراسر جهان به چشم می خورد ، اما یکی از کمترین بررسی خشونت در نظرسنجی های ملی و یکی از کمترین موارد در برنامه های اقدام ملی است.
سوء استفاده از سالمندان یک موضوع جهانی اجتماعی است که بر سلامتی و حقوق بشر میلیون ها سالمند در سراسر جهان تأثیر می گذارد و موضوعی است که سزاوار توجه جامعه جهانی است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قطعنامه 66/127 خود ، 15 ژوئن را به عنوان روز جهانی آگاهی از سوءاستفاده بزرگان معرفی کرد. این نماینده یک روز در سال است که تمام جهان مخالفت خود را با سوء استفاده و رنج ناشی از برخی از نسل های قدیمی تر ابراز می کنند.پیش بینی می شود که بسیاری از کشورها در حال پیر شدن جمعیت به سرعت در معرض سوء استفاده از سالمندان قرار بگیرند. جمعیت جهانی افراد 60 ساله و بالاتر بیش از دو برابر خواهد شد ، از 900 میلیون نفر در سال 2015 به حدود 2 میلیارد در سال 2050. بدرفتاری ممکن است منجر به صدمات ناشی از خشونت جسمی شود. همچنین ممکن است منجر به مشکلات روانی طولانی مدت شود.

برنامه های روز جهانی آگاهی از آزار سالمندان؛ می تواند شامل؛ افزایش آگاهی از این موضوع، بین تمام شهروندان باشد، جمع آوری کمک های مالی توسط برخی از نهاد های خیریه و اطلاع رسانی توسط آنها می تواند نقش پر رنگی در این موضوع داشته باشد. و این نهادها می توانند با تولید محتوا و فیلمهای آنلاین سطح آکاهی را بالا ببرند.
افزایش روزافزون سالمندان تقریبا تمام جوامع بشری، موضوع سلامت و رفاه آنها را در دوران پیری به مسئله‌ای تبدیل کرده که دولت‌ها اکنون با آن دست به گریبان هستند و اگر برای آن چاره‌ای مناسب نیندیشند روز به روز ابعاد آن گسترده‌تر خواهد شد. اما وضعیت زندگی سالمندان در ایران چگونه است و آیا آنها با عزت و احترام و مراقبتی که در خور آنها است زندگی می‌کنند یا اینکه قربانی آزار و خشونت هستند، در حالی که معروف است ایرانیان رئوف و خانواده دوست هستند و احترام موی سپید را دارند.
در ایران احترام به والدین و حتی حاکمیت آنان بر امور زندگی حتی مسایل خصوصی فرزندان مانند انتخاب همســر، انتخاب محل زندگی و غیره بخشی از فرهنگ و آداب و سنن است و مخالفت با آنها به منزله بی‌احترامی است و نوعی سوءرفتار احساسی تلقی می‌شود.
واقعیت این است که در سال‌های اخیر نه فقط در ایران بلکه در کشورهای مختلف دنیا به پدیده سالمندآزاری توجه نشده و هنوز در بسیاری از کشورهای دنیا آمار درستی در این باره وجود ندارد. علاوه بر این ناتوانی‌ها و وابستگی‌های سالمندان هم امکان تهیه آمار درست را محدود می‌کند.
ساده‌ترین تعریف سالمندآزاری: هر نوع اقدام عمدی یا غیرعمدی یا عدم اقدام -چه یک بار چه بارها- که باعث آسیب و آزار سالمند شود بخصوص از طرفی کسانی که سالمند با آنها رابطه نزدیک دارد و انتظار می‌رود به آنها اعتماد داشته باشد. سوءرفتار با سالمندان یکی از پنهان‌ترین اشکال خشونت در خانواده است. غفلت و بی توجهی به نیازهای سالمند از موارد سالمندآزاری محسوب می‌شود. علاوه بر این سالمندآزاری با فشارهای اجتماعی و عدم حمایت اجتماعی هم در ارتباط است. هزینه عاطفی و مالی مراقبت دشوار و مستمر از سالمند یکی از دلایل سالمندآزاری است بخصوص برای آنها که از بنیه مالی و آگاهی کمی دارند.
شیوع بیماری‌های مزمن مخصوصاً بیماری‌های روانی و آلزایمر، محدود بودن مراکز نگهداری سالمندانی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند و هزینه سنگین نگهداری از آنها، سبب می‌شود بعضی از فرزندان که توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، پدر و مادر پیر خود را در خیابان رها ‌کنند که معمولاً این سالمندان را نیروی انتظامی از خیابان جمع‌آوری می‌کند و به بهزیستی تحویل می‌دهد. نخستین قانون کیفر عمومی ایران مصوب دهه ۱۳۱۰ هجری شمسی، عدم توجه فرزندان به والدین سالخورده و خودداری از نگهداری و تأمین معیشت آنان را جرم شناخته بود.
در حال حاضر نزدیک به یازده میلیون سالمند در ایران زندگی می‌کنند. برخی از تحقیقاتی که در ایران در باره سالمندآزاری انجام شده به این نتایج رسیده‌اند:

• بر اساس تحقیقی که در سال ۱۳۸۹ انجام شد، ۸۷ درصد سالمندان حداقل یک بار آزار دیده‌اند (بیش از ۸۴ درصد سوءرفتار عاطفی، بیش از ۴۰ درصد سوءرفتار مالی و بیش از ۳۵ درصد سوءرفتار جسمی).
• تحقیقات بسیاری شایعترین نوع سالمندآزاری را آزار روانی یافته‌اند، اما تحقیقی در اصفهان شایعترین نوع آزار سالمند را استفاده از اموال، بدون رضایت سالمند دانسته است. تحقیقات مشابهی هم غفلت و آزار مالی را در صدر آزارهای سالمندی در ایران ذکر کرده‌اند.
• بسیاری از سالمندآزاران به سالمندان تحت مراقبت خود نیاز مالی دارند و با محدود کردن دسترسی آنها به اموال، پول نقد یا انتقال اموال به زور، آنها را آزار می‌دهند.
• مهمترین عامل سالمندآزاری همسر، فرزندان یا کسانی هستند که سالمند با آنها زندگی ‌کند.
• دوازده درصد سالمندان ایران دچار سوء تغذیه هستند و ۴۵.۳ درصد در خطر سوء تغذیه قرار دارند، این مشکل، در زنان، مناطق روستایی، افراد با تحصیلات کم و فقرا بیشتر است.
• بیشتر موارد سالمندآزاری در خانه و از طرف نزدیکان است، سالمندانی که با خویشان خود زندگی می کنند بیش از آنها که تنها زندگی می کنند قربانی آزار می شوند. شایعترین نوع سالمند آزاری در واقع همسر آزاری است.
• برخی محققان این باور رایج که سالمند در بالای هشتاد و پنج سالگی بیشتر در معرض آزار است را رد کرده و معتقدند سالمندان کم‌سن‌تر بیشتر در معرض آزار هستند.
• تحقیقی که بر ۸۴ سالمند ساکن سراهای سالمندان تهران انجام شد، نشان داد که ۸۲ در صد آنها غفلت عاطفی، ۳۰ درصد سوء رفتار اقتصادی، ۲۷.۳ درصد طردشدگی و ۲۲ درصد آزار جسمی را تجربه کرده بودند.

در تحقیقی دیگر درباره سالمندآزاری در بیمارستان، سوءرفتارهای جسمی (لمس قسمتهای مختلف بدن بدون رضایت و ضربه عمدی به بدن)، آزار روانی (بی‌اعتنایی)، مالی، غفلت و خودغفلتی شایعترین موارد آزار گزارش شده است.ورای عالی سالمندان طرح مقابله با سالمندآزاری را تدوین کرده و سه سند ملی سالمندان هم در ایران تهیه شده، با این حال پراکندگی سندها و ناهماهنگی نهادهای مربوطه، وزارت بهداشت، سازمان مدیریت و برنامه ریزی و سازمان بهزیستی مانع از بهبود قابل توجه در زمینه مسائل سالمندان شده است.در نهایت آزار و سوء استفاده در هر جای دنیا و برای هر کس به فقر، کمبود تحصیلات، فقدان آگاهی و آسیب‌های اجتماعی ارتباط نزدیک دارد و وقت آن رسیده در باره این پدیده که تا یکی دو دهه دیگر در بسیاری کشورهای دنیا شیوع خواهد یافت بیشتر بحث شود.
ته نویس) این گزارش بدون اجازه و با افتخار تقدیم می شود به دوست عزیزم آقای مهدی نوروزنژاد، که در این چند ماه، در آسایشگاه کهریزک تلاشهای بسیاری کرد، خداقوت