ایران در تاریخ درگیر مشکلات و بیماریهای مسری فراوانی بود، که در این کارزار پزشکان برای بهبودی مردم سرزمین ایران تلاشهای بسیاری کردند، افرادی چون روح الله سپیر یهودی (پزشک ایرانی در در زمان جنگ جهانی، مبارز بیماری تیفوس) آرسن میناسیان مسیحی (موسس اولین داروخانه شبانه روزی و آسایشگاه سالمندان ایران در رشت و …) شهید فریدون نژادکی زرتشتی (پزشکیار ارتشی) و … که جانشان را در راه سلامتی ایران زمین از دست دادند…

روح الله سپیر Sapir متولد سال 1290 ه خ فرزند میرزا آقاجان و بانو نصرت و نوه حکیم شلمو پزشک دربار ناصرالدین شاه که از نخستین دانش آموختگان دانشکده پزشکی دانشگاه تهران بود.

روح الله سپیر در 26 دی ماه سال 1321 (29 ماه طِوت سال 5778 عبری) کانونی را نام کانون خیرخواه در محله عودلاجان راه اندازی کرد، این کانون با هدف تامین و تعمیم بهداشت عمومی و یاری رساندن به طبقه محروم جامعه و کمک های مردمی مشتمل بر پول، دارو و خواربار فعالیت خود را در محله عودلاجان آغاز کرد. اوج فعالیتهای دکتر سپیر در زمان جنگ جهانی دوم و زمان قحطی و سرایت امراض مسری گوناگون چون؛ طاعون، وبا، تیفوس و … بود، امراضی که
ثمره جنگ طلبی، تشنگان قدرت بود.

پس از حضور پناه جوبان لهستانی و راه یافتن بچه های جنگ زده به خانه های محله و بستری شدن بیماران جنگی در کانون خیرخواه و کمبود امکانات پزشکی و عدم رعایت اصول بهداشت اجتماعی، بمیاری تیفوس فراگیر و محله عولاجان، یکی از مکانهای شیوع تیفوس شد که باعت مرگ بسیاری از تهرانی ها بود.

کانون خیرخواه به سرپرستی دکتر سپیر کار نظارت بر بهداشت کسبه، ساکنین و آموزش بهداشت همگانی و فردی و … فعالیت خود را گسترش داد تا از گسترش این ویروس و بیماری جلوگیری کند. تا در نهایت امر دکتر سپیر که در تلاش بود تیفوس را ریشه کن کند، خود به این بیماری مبتلا و در 22 فروردین 1322 (دوشنبه اول ماه ایار 5776 عبری) چشم از جهان فرو بست.

در آذر 1321 و با همت جامعه یهود کلنگ بیمارستان در مکان کانون خیرخواه زده می شود و این کانون با نام بیمارستان خیریه کوروش کبیر فعالیت خود را آغاز می کند.

در سال 1342 بخش زایشگاه بیمارستان با حضور بانو فرح افتتاح و پس از اتفاقات سال 1357 نام بیمارستان به پاسداشت دکتر روح الله سپیر به این نام مزین می شود. در زمان جنگ 8 ساله 70% ظرفیت تخت های بیمارستان سپیر در اختیار ستاد مجروحین جنگ بود.

آرسن خاچاطور میناسیان Արսեն Խաչատուրի Մինասյան معروف به موسیو آرسن یا مسیح گیلان در سال 1285 ه خ در رشت متولد شد. وی دانش آموخته مدرسه ارمنی انوشیروان بود. به دلیل علاقه وافر به شیمی در یکی از داروخانه های شهر قزوین مشغول به کار شد و پس از ازدواج با مارو (دختر مالک داروخانه) به رشت بازگشت و در حرفه ساخت دارو فعالیت خود را آغاز کرد.

آرسن میناسیان Arsen Minasian فارغ از اینکه یک داروساز تجربی بود در فعالیت های اجتماعی و کمک به همشهریان خود پیش رو بود و به مرور زمان به عنوان امین شهر شناخته شد تا حدی که نیکوکاران، خیرات خود را به او می سپردند تا در شهر و میان نیازمندان توزیع کند.

در این میان موسیو آرسن اولین داروخانه شبانه روزی ایران را با نام داروخانه کارون در سال 1319 افتتاح کرد. با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین، بیکاری و گرانی گریبان مردم را گرفته بود و این امر سبب شده بود تا مردم دچار بیماریهای عفونی و همه گیر شوند و بسیاری از بیماران توان خرید دارو را از دست بدهند. ولی آرسن دارو را مجانی در اختیارشان می‌گذاشت چون طبق مرامنامه موسیو آرسن بیماران کم توان، لازم نبود هزینه دارو را پرداخت کنند. او در دوران شیوع تیفوس در ایران، داروی این بیماری را ساخت و آن را در اختیار بیماران قرار می‌داد. تلاش‌های او موجب شد تعداد زیادی از مردم رشت  از بیماری‌های ناشی از جنگ جهانی از مرگ نجات یابند.

خدمات انسان دوستانه وی موجب شد، دانشگاه تهران به او دکترای افتخاری داروساری اعطا نماید. میناسیان عضو انجمن شهر رشت و رئیس هئیت امناء ارامنه بود و با کمک بزرگان شهر توانست اولین کلنگ خانه سالمندان و معلولین ایران را (وقتی هنوز تهران آسایشگاه سالمندان نداشت) در شهر رشت بر زمین بزند.

طبیبان به علت تنگی نفس و کهولت سن، ادامه فعالیتش را در آسایشگاه ممنوع کرده بودند اما او تا آخرین لحظه زندگی در آسایشگاه بود و در نهایت امر در غروب ۱۴ فروردین سال ۱۳۵۶ که مانند روزهای دیگر در آسایشگاه مشغول به کار بود جان به جان آفرین تسلیم کرد. تشییع جنازه‌ پیکر آرمن میناسیان یکی از پرشکوه‌ترین تشییع جنازه‌هایی بود که رشت به خود دیده است. در مراسم او هم ارامنه حضور داشتند و هم دسته‌های زنجیر زنی و سینه زنی مسلمانان.

کالبد مسیح گیلان در حیاط مدرسه مگردیج آ هوردانانیان رشت به خواب ابدی رفت. هم اینک نیز بسیاری از دوستداران آرسن پس از سال‌ها از فوت وی به رشت می‌روند و به یاد نیکوکاری‌های آرسن خاچاطور میناسیان بر مزارش گل نثار می‌کنند.

فریدون نژادکی متولد 16 شهریور 1324 شهر یزد (نام پدر رشید، نام مادر؛ بانو) بود که پس از ورود به ارتش و گذراندن دوره های تخصصی به عنوان کمک بهیار در بیمارستان ارتش واقع در خیابان تخت جمشید وقت (طالفانی) مشغول به فعالیت شد.

فریدون نژادکی با درجه استوار یک پزشکیار با بانو خورشیدچهر فرهادیان ازدواج شد و خدواند به آنها سه فرزند با نامهای؛ پری بانو (در حال حاضر دکترای علوم آزمایشگاهی) فیروزه (دکترای داروسازی) شهریار داد. جنگ آغاز شد و کی نژاد به جبهه سومار در کرمانشاه رفت و به عنوان کادر پزشکی در جنگ ایران و عراق حضور داشت.
در نهایت امر در 7 مهر ماه 1362 (سه روز قبل از جشن مهرگان) و زمانی که بانو خورشید همسر فریدون نژادکی فرزند چهارم را باردار بود، در اصابت راکت به بیمارستان صحرایی ارتش، به همراه 59 نفر از دیگر هم رزمانش شهید شد و تنها یک پلاک از او به یادگار باقی ماند و آرامگاهی به صورت نمادین در آرامستان قصر فیروزه تهران ساخته شد.

نکته) نمی دانم چرا در این سایت مذهب وی را اسلام و تشیع معرفی کرده اند!! با توجه به محل زندگی شهید پزشکیار فریدون کی نژاد در خیابان سنایی، یکی از کوچه های خیابان سنایی به نام ایشان مزین شد.

نام نیکو گر بماند یادگار
به کزو ماند سرای زرنگار

نکته) ارباب گشتاسب فیروزگر زرتشتی، در سال ۱۳۳۰ ه خ  زمینی را در خیابان ولیعصر نرسیده به میدان، کوچه حسینی برای ساخت بیمارستان وقف کردند و این بیمارستان به دستور عیدالحسین سمعیی و معماری کریستاپور (کریستوفر) تادوسیان  Քրիստափոր Թադեոսյան; آرشیتکت مسیحی ارمنی در سال 1343 با نام بیمارستان فیروزگر کار خود را آغاز کرد.

بسیاری از بزرگان این سرزمین در این بیمارستان جان به جان آفرین مرحوم شدند که می توان به نامهایی چون؛ سعید کنگرانی، حسین توفیق، محمد معین، دارویش شایگان، مهرداد فرخزاد، صادق صندوقی، خالومحمد قنبر هرمزی، حجت الاسلام شیخ جعفر شجونی و … اشاره کرد، بیمارستان فیروزگر در حال حاضر یکی از بیمارستان های دولتی است که بیماران کرونایی در آنجا نگهداری می شوند.
ته نویس اول) اوایل قرن بیستم دنیا شاهد تولد زنی بود (1910 م) که مادر ترزا نام گرفت، جایزه صلح نوبل را به خود اختصاص داد و بعدها از سوی کلیسای کاتولیک و واتیکان، بواسطه نیکوکاری هایش به درجه قدیس نایل شد، دنیا قدر و منزلت او را دانست، مجسمه اش ساخته شد، خیابان و میدان به نام او زدند و سینما نیز به نوبه خود او را فراموش نکرد. ما اسطوره های فراوانی در این سرزمین داریم که نه زندگی آنها برای من گفته شده و نه یادی از آنها می کنیم.
ایمان و نوع‌دوستی، دو ویژگی سخت اما پر اجر نزد پروردگار است، زیرا یکی تلاش سنگین برای شناخت خالق هستی و دیگری تلاش سخت برای دوست‌ داشتن بندگان خداست و صد البته در مسیر عمل به این دو تکلیف الهی، پای بسیاری از بندگان خدا و حتی پیامبرانی چون آدم و یونس لغزید که پررودگار، آدم را از بهشت راند و یونس را در شکم ماهی زندانی کرد!
ایمان در حال حاضر، هدف من در این گزارش نیست اما خدمت به همنوع یا همان نوع‌دوستی، خصلتی است که فارغ از هر نوع مسلک و عقیده‌ای، ارزش هر دوجهانی دارد، زیرا چون به خلقت آدمی باز می‌گردد، جزو ذات او بوده، هست و خواهد بود مگر این‌که به مرور، این ویژگی ذاتی آدمی آفت‌زده و نابود شود.
بنابراین هدف از این یادداشت و مقایسه با مادر ترزا، یادآوری نوع برخورد ما با بزرگان خود و برخورد جهانیان با نیکوکارانی چون مادر ترزا می باشد. به جرأت می توان گفت امروز تنها عده ای محدودی بزرگان این سرزمین را می شناسند. در حالی که این مشاهیر نا آشنا و پزشکانی که در این ایام کرونایی جانشان را در میان گذاشته اند حق بر گردن تک تک ما مردم ایران دارد. امیدوایم به زودی رخت سلامت بر تن ایران زمین پوشیده شود و به یاد تمامی ناشناسانی که برای این سرزمین تلاش کردند، بزرگداشتی برگزار شود.
ساخت مجسمه، چاپ تمبر یادبود، نام گذاری خیابان یا میدان و یا ساخت فیلم از تلاش این بزرگان، ناچیز ترین کاری است که می شود کرد، از این رو یاد آوری و شناساندن  ایرانیان به ایرانیان و جهانیان، می بایست در دستور کار دولتمردان ملّی و محلّی قرار بگیرد، زیرا معتقدم با یادآوری و شناساندن چنین افرادی است که می توانیم، نسل های آینده را به احسان و نیکوکاری سوق داده و ادعا کنیم جامعه ای به دور از زشتی ها خواهیم داشت. ما می توانیم و باید جهت بهتر شناساندن فرهنگ غنی نوع دوستی ایرانیان از این اسطوره ها استفاده کرده و البته قدرشناس باشیم.
به امید روزهای بهتر برای ایران زمین
ته نویس دوم) پس از تهیه این گزارش، خبری بازنشر شد و احساس کردم، فرزندان این سرزمین هنوز آسمانی هستند و خرسندم…

گیلان ما در خطر است، ما فرزندان آرسن میناسیان هستیم
پویش مردمی ارمنیان گیلانی سرتاسر جهان برای کمک به بیماران استان گیلان
به اطلاع می رساند گروهی از جوانان ارمنی گیلانی در حال جمع آوری کمک های مردمی از سرتاسر جهان برای نیازمندان و بیماران استان گیلان می باشند. کمک های جمع آوری شده توسط جوانان ارمنی ساکن گیلان بین نیازمندان و بیماران توزیع خواهد شد.
جهت کمک از اروپا و آمریکا با شماره: +1-818-588-7513 کارن ترهوسپیانس و جهت کمک از ایران با شماره: 021-88830577 ایساک یونانسیان تماس حاصل فرمائید.

این گزارش را بدون اجازه و با افتخار تقدیم می کنم به دوست، همسفر و پزشک نازنین آقای سرژیک مارقاریان قلعه سری (سرژیک مارکاریان) به امید دیدار و سفری دوباره با شما و به امید سلامتی تمایم ایرانیان خصوصا پزشکانی که در این کارزار حضور دارند، خداقوت