آب انبار تالار سرو (سرور)

برخی برای دستیابی به آب دست به دامن الهه ها می شدند و برای خود آناهیتا می ساختند ، برخی کمی به خود زحمت می دادند و دعا و نماز می خواندند و از الهه درخواست آب می کردند و برخی دست به کار می شدند و قنات و آب انبار و … خلق می کردند (با الهه یا بی الهه نمی دانم) در ایران زمین فراوان اند شاهکارهای خلق شده ، آب انبار تالار سرو (محله خرمشاه) یزد یکی از همین آب انبارهاست ، آب انبار تالار سرو ، آب انباری است کوچک و دلچسب که در یک برنامه محله گردی ، موفق به بازدید از آن شدم.

آدرس آب انبار تالار سرو : استان یزد ، شهر یزد، بلوار شهید طالقانی ، محله یا کوی خرمشاه ، تقاطع کوچه شهید هدایتی و کوچه وحدت، جنب تالار سرور
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : ۱۵۹۰۴ تاریخ ثبت ۱۳۸۵/۰۵/۲۴ ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه آب انبار تالار سرو و … :  E 54″02’58      N 31″52’44

ارتفاع از سطح دریا : ۱۲۲۲ متر
نکته ۱: در اسناد ثبتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این آب انبار به نام سرو درج شده در حالی که سرور صحیح است.
نامهای دیگر : آب انبار خرمشاه
پیرامون نام (وجه تسمیه) : به دلیل مجاورت آب انبار در کنار تالار سرور به آن آب انبار تالار سرور گویند، البته به شوند مکان احداث آن در محله خرمشاه به آب انبار خرمشاه نیز شهره است.

دوران و بانی اثر آب انبار تالار سرور : دوران پهلوی اول و خدایار شاه بهرام پرتوی و مهربان بهرام رئیس
امکان بازدید آب انبار تالار سرو (سرور) : به علت مسدود شدن راه پله ها با زباله امکان بازدید از داخل آب انبار تالارسرو (سرور) مقدور نمی باشد.

یکی از نکات جالب آب انبار تالار سرو (سرور) این است که دو مسیر دسترسی (راه پله) برای آن در نظر گرفته شده است یکی برای زرتشتیان و دیگری برای مسلمانان ، خیلی از جاها خوانده ام که این راه پله ها ، نشان دهنده زندگی مسالمت آمیز اقلیت ها با مسلمانها در ایران است که به نظر من مسلمانها در این محلات اقلیت بوده اند و نه زرتشتیان و به نوعی نگاه مطهر نبودن غیر مسلم ، بالاجبار این معماری را در آب انبارها رواج داده و آب انبار تالار سرو (سرور) یک نمونه از همین معماری هاست.

در جایی هم خواندم که آب انبار تالار سرو توسط مسلمانان پر می شد و استفاده آن برای عموم بود که این هم با توجه به کتیبه آب انبار تالار سرو (سرور) بعید به نظر می رسد. چون آب انبار توسط زرتشتیان بنا شده است.
آب انبار تالار سرو (سرور) حتی مدتها پس از لوله کشی آب در محله خرمشاه فعال بوده و درحال حاضر به علت مسدود شدن دهانه ورودیهای آن توسط زباله ها در مسیر راه پله ها و پاشیر ها مسدود شده و برای جلوگیری از ریزش بیشتر زباله و همچنین ورود معتادین به آب انبار تالار سرو (سرور) درب ورودی پله ها با آجر بسته شده است.

آب انبار تالار سرو (سرور) در مسیر اصلی گذر احدی از قناتهای فراوان شهر یزد است که البته پرس و جوهای حقیر برای شناسایی نام قنات به نتیجه ای نرسید ، آب انبار تالار سرو (سرور) شامل سه بادگیر چهار طرفه بوده که مخصوص تهویه هوای مخزن و سلامت آب است ، تزئین خاصی به غیر از مختصر تزئینات آجری بادگیرهای بنا مشاهده نمی شود . مصالح بکار رفته در آب انبار تالار سرو (سرور) ؛ آجر ، گل ، خشت خام ، ساروج ، چوب و سنگ می باشد. معمار آن استاد مهربان اردشیر است.

کتیبه ای نیز در ضلع غربی آب انبار و نزدیک درب ورودی تالار سرور بر روی عمارت به شرح ذیل نصب شده است.

به نام خداوند مهربان ، بخواست و یاوری اهورامزدا ، بهدینان شهریار شاه بهرام و اردشیر اسفندیار و خدایار اسفندیار و مهربان زنده اردشیر جهانگیر از وجه خالصه خود این آب انبار را محض رفاهیت و استفاده عموم افراد بشر و مسافرخانه خلفش را برای آسایش زایرین شاهورهام ایزد بنا کرده و ملت زردشتی واگذار نمودند تا مشروبین و زایرین آمرش ارواح ، اجداد و نیاکان ایشان را از حضرت آمرزشگر خواستار آید. با اقدامات و سرپرستی خدایار شاه بهرام پرتوی و مهربان بهرام رئیس و معماری استاد مهربان اردشیر انجام یافت. مهرماه باستانی ۱۳۰۸ شمسی – عمل بمان خدابخش مریابادی

نکته ۲: متاسفانه متن کتیبه را بعد از سفر خواندم ، برایم موضوع مسافرخانه خیلی جالب بود ، من که آنجا مسافرخانه ای ندیدم ، حیف شد !! از دستمان رفت.

نکته ۳: این گزارش را بدون اجازه و با افتخار تقدیم می کنم به دوست و همسفر عزیزم در این سفر آقای علی چراغی
ته نویس ۱) یک از آرزوهایم این است که د چند برنامه تور محله گردی در محلات شهر یزد برگزار کنم.
ته نویس ۲) با توجه به مرامنامه سایت سفرنویس ، اینجا به معرفی مکانهای دیده نشده تعلق دارد وگرنه در یزد و سرزمین ایران آب انبارهای فراوان و زیبایی وجود دارد که آروز می کنم ، سعادت زیارت تمام آنها نصیب حقیر شود و معرفی آب انبارهای شهره را به دوستان دیگر واگذار می کنم.
ته نویس ۳) چهارم آبان ماه در هنگامه‌اي كه ماه آبان با روز آبان، برابر هم مي‌رسند، جشني به پا مي‌داريم با نام آبانگان، جشن پاسداشت آب‌هاي روان ، جشن آبانگان بر همه شما مبارک

منابع مقاله آب انبار ، نویسنده آرش نورآقایی ، هفته نامه تعطیلات نو
اسناد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
یادگارهای یزد ، نویسنده ایرج افشار
گزارش آب انبارهای شهر یزد ، جلال توکلی
فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور ، محمد حسین پاپلی یزدی