سفرنویس برگزاری تورهای تهران گردی، ادیان گردی ، آرامستان گردی و معرفی ناشناخته های ایران زمین
داستان کاخی سلطنتی که در شهر رامسر ایجاد شد و تنها ۴ سال میزبان موسسش بود و آن هم تنها برای چند روز اقامت درسال ، کاخی که به علت کثرت استفاده از سنگ مرمر به کاخ مرمر شهره شد و مکان استراحت خاندان سلطنتی و البته محل اسکان دوست و همکلاسی انگلیسی محمدرضا پهلوی ، کاخی که پس از ۲۲ سال مصادره و متروکه بودن در نهایت امر تبدیل به کاخ موزه رامسر یا تماشاگه خزر شد ، شاید برای شما جالب باشد … کاخی با نامهای: کاخ سلطنتی رامسر ، کاخ مرمر ، باغ رامسر ، موزه کاخ رامسر ، کاخ موزه مرمر ، تماشاگه خزر
آدرس باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن : استان مازندران ، شهر رامسر ، خیابان شهید رجایی (سخت سر سابق) ، غرب هتل رامسر
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : ۲۳۲۳ تاریخ ثبت ۱۳۷۸/۰۲/۱۹ ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه کاخ مرمر رامسر و … : E 50″39’15.25 N 36″54’12.67
ارتفاع از سطح دریا : ۲۹ متر
نامهای دیگر : کاخ سلطنتی رامسر ، کاخ مرمر ، باغ رامسر ، موزه کاخ رامسر ، کاخ موزه مرمر ، تماشاگه خزر
پیرامون نام (وجه تسمیه) :
الف) کاخ سلطنتی رامسر ؛ با توجه به اینکه این کاخ توسط رضا خان پهلوی و در زمان سلطنت ایشان جهت اسکان خانواده سلطنتی در شهر رامسر بنا شده بود ، به نام کاخ سلطنتی رامسر شهره شد.
ب) کاخ مرمر ؛ با عنایت به اینکه کاخ مرمر رامسر با سنگ مرمر رگه دار اونیک مشهد نما کاری شده و در مدخل ورودی از ۴ ستون مرمری یکپارچه ۱۰ متری استفاده شده و در پشت کاخ دو ببر مرمرین پله ها را مزین کرده اند به کاخ مرمر نام گذاری شده است.
ج) باغ رامسر؛ کاخ رامسر در باغی ۶۰ هزار متری با گونه های مختلف گیاهی بنا شده بود و در زمان ثبت این اثر در سیاهه آثار ملی با نام «باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن»ثبت شد.
د) موزه کاخ رامسر ، کاخ موزه مرمر ، تماشاگه خزر ؛ بنیاد مستضعفان پس از ثبت اثر کاخ را تبدیل به موزه نمود و به نامهای (موزه کاخ رامسر ، کاخ موزه مرمر) نام گذاری کرد ولیکن با توجه اینکه موزه کلمه ای لاتین بود ، واژه تماشاگه جایگزین آن شد و در نهایت امر به نام «تماشاگه خزر» نام گرفت.
دوران و بانی اثر : پهلوی اول به دستور رضاشاه و به دست مهندس هوانس غریبیان بنا شد. (به ته نویس مورخ ۹۳/۶/۱۱ مراجعه شود)
امکان بازدید کاخ موزه رامسر : صبحها از ساعت ۹ الی ۱۳ و بعد اظهر ها از ساعت ۱۴/۳۰ الی ۱۶/۳۰
شماره تماس : پیش شماره ۰۱۹۲ و شماره های ۵۲۲۵۳۷۴ و ۵۵۲۵۳۹۱ مدیریت آقای مهرداد افتخاری
پیشینه و تاریخچه :
حسب دستور رضا خان پهلوی احداث کاخ در شهر رامسر شروع و کاخ در سال ۱۳۱۶ جهت استراحتگاه خاندان سلطنتی به اتمام رسید و کاخ مرمر رامسر تنها ۴ سال میزبان رضاخان بود و پس از آن محمدرضا پهلوی در کاخ رامسر استراحت می کردند. کاخ مرمر رامسر تا انقلاب سال ۱۳۵۷ به عنوان اقامتگاه موقت و چند روزه خاندان پهلوی استفاده می‌شد ، البته ارنست پرون همکلاسی محمدرضا شاه در سوئیس با توجه به تجربیاتش در باغداری مدتی در این کاخ اسکان داشت .
پس از وقوع انقلاب در سال ۱۳۵۷ مالکیت کاخ رامسر به عهده بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بود و در سال ۱۳۵۸ تنها به مدت ۴۵ روز بازدید از کاخ برای عموم بازگشایی شد ، اما به دلیل مسائل امنیتی کاخ به مدت ۲۱ سال بدون استفاده باقی ماند!! و اقلام داخل کاخ موزه جهت نگهداری به تهران منتقل شد (البته مردم بومی اظهار می کردند بسیاری از اشیاء سرقت شد و به همین دلیل درب کاخ بسته و اشیاء باقی مانده کاخ سلطنتی رامسر به تهران انتقال داده شد)
در اواخر سال ۱۳۷۷ پرونده ثبت ملی کاخ رامسر تهیه و در نهایت امر «باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن» در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۸ در سیاهه آثار ملی قرار گرفت و پس یکسال مرمت و آماده سازی در سوم اسفند ۱۳۷۹ کاخ موزه رامسر (کاخ موزه مرمر) به منظور نمایش کاخ استراحتی رامسر و آثار متعلق به این کاخ و پژوهش روی آثار متنوع مربوط به حوزه ی حاشیه ی دریای مازندران گشایش یافت و با عنوان «تماشاگه خزر» به صورت موزه برای عموم قابل بازدید شد.
نکته اول: کاخ موزه رامسر (تماشاگه خزر) در سال ۱۳۹۰ بیشترین رشد بازدید را در میان موزه های کشور اخذ کرد.
نکته دوم : مراسم روز جهانی کودک در اردیبهشت سال ۱۳۹۱ در کاخ موزه رامسر (تماشاگه خزر) برگزار و در بهمن همان سال نمایشگاه قدیمی ترین اسناد مربوط به تغییرات شهر رامسر ، موزه کاخ رامسر و نیز تحولات انقلاب و شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی این شهرستان با عنوان «رامسر در گذر زمان» با ۱۵۰ قطعه عکس و سند برگزار شد.
معماری کاخ :
کاخ موزه رامسر با مدیریت مهندس هوانس غریبیان با زیربنایی حدود ششصد متر و همکاری معماران ایرانی و آلمانی احداث شد. عمارت کاخ مرمر مستطیل شکل و در جهت شرقی ، غربی دارای یک هال و تالار مرکزی و ۲ اطاق بزرگ در طرفین و حمام و سرویس است. کف اطاقها تختته و پارکت و در و پنجره ها از جنس چوب می باشد. کاخ مرمر رامسر با سنگ مرمر رگه دار اونیک مشهد به قطر ۳۰سانتی متر نما کاری شده است.
حوض مدوری در جلوی کاخ رامسر احداث شده که گویی جزئی از بناست پس از طی حدود یازده پله بالاتر از حوض به ورودی اصلی از شمال می رسید. پله های ورودی شمالی که جهت ورود به کاخ تعبیه شده ، عرض آنها از پایین به بالا کم می شود ، جلوه خاصی به کاخ رامسر داده ، در مدخل ورودی شمالی ۴ ستون مرمری یکپارچه ۱۰ متری استفاده شده ، تاج و پای ستونها حجاری شده و بدنه کل ستونها در ارتفاع به شکل ۸ قوس نیم دایره است.
در سقف تراس ، هال و اطاقهای اصلی طرفین هال و در فاصله بین دیوارها و سقف گچبری های زیبایی نظیر حیوانات ، گیاه هان و چهره انسان (زن) به صورت غیر مشابه دیده می شود. چهره انسان در گچبریها ، چهره ایرانی نیست و ظاهراً هنرمند گچکار ایرانی نبوده و حجاری ستونها و سرستونهای کاه رامسر نیز یادآور هنر هنرمندان یونانی است. هال و اطاقها دارای شومینه است که آتشخانه آن از چدن و آتش بران و اطراف آن از برنج است و اطراف شومینه ، گچبری های از گل و گیاه دیده می شود.
در جبهه جنوب کاخ سلطنتی رامسر که راه دیگر ورود به کاخ می باشد ، دو ببر نشسته از جنس سنگ مرمر در طرفین پله های ورودی قرار گرفته است.
نکته سوم : به دلیل ناموجه قرار دادن سایت عکاسی در این قسمت بازدید از ببرهای نشسته مقدور نیست!! که البته به تفصیل درباره آن در اینجا نوشته ام.
ارتفاع کف کرسی بنا ۲ متر است و محوطه تحتانی کاخ رامسر خالی است که بدین ترتیب یک طبقه زیرزمین بوجود آمده است. البته بازدید از زیرزمین کاخ امکان پذیر نبوده و سوال در این باره هم انگار جرم است! سقف زیرزمین برای جلوگیری از پیش آمدهای زلزله تیر گذاری و بتون شده است.
عمارتهای دیگر احداث شده در باغ رامسر :
در باغ رامسر ۵ عمارت دیگر بنا شده (۳ عمارت در جنوب شامل حمام ، انباری و تاسیسات و در ۲ عمارت در شمال واحد سرایداری و نگهبانی است) حمام قدیم کاخ رامسر تنها در زمان رضاخان مورد بهره برداری قرار گرفته و بعد از آن در سال ۱۳۲۰ در داخل عمارت کاخ ، حمام جدیدی بنا شد ، حمام قدیمی شامل خزینه آبگرم ، خزینه اب سرد (سربین و رخت کن) ، حوض سربین و … بوده و منبع گرمایش آن آتش خانه با سوخت هیزم می باشد و آب آن از چشمه واقع در جنوب غربی محوطه تامین می شده ، البته متاسفانه در جوار حمام باغ رامسر کافی شاپ و رستورانی با مصالح آجر و ایرانیت بنا شده است!! و عمارت انباری به محل فروش صنایع دستی تبدیل شده و یک آلاچیق چوبی در شرق فروشگاه نیز برای فروش سوغات احداث شده و در نهایت در جنوب شرق باغ رامسر سرویس بهداشتی برای بازدیدکنندگان تعبیه شده است.
معماری باغ :
ساختمان کاخ سلطنتی رامسر در میان باغی به مساحت ۶۰۰۰۰ متر قرار دارد که اولین نهال‌های مرکبات اصلاح شده و گیاهان تزیینی نایاب در این باغ کاشته شده‌است و یکی از جالب‌ترین و متنوع‌ترین باغ‌های ایران است. در این باغ ۱۸۰۰ گونه اصله مرکبات و ۳۰۰ اصله کیوی کاج ، سرو و نخل با بیشترین فراوانی دیده می شود و مابقی گیاهان نیز با پلاکاردهای که نام و گونه آن مشخص شده در باغ رامسر قابل مشاهده است. گیاه پسیلتوم نودم که گیاهاست که تنها در قاره آمریکا و ژاپن دیده می شود در این باغ رشد نمو داشته و در باغ کاخ موزه رامسر پرورش داده شده است.
نکته جالب در طراحی معابر این باغ به گونه ای است که شما به صورت مستقیم نمی توانید به کاخ وارد شوید و راه ورودی از دو سمت شرق و غرب دیده شده است و مسئله پیچ حجاب ایرانی در این باغ به خوبی رعایت شده است. مسیرها با شن و ماسه کفپوش شده و با شمشاد و انواع گلهای دیگر تزئین شده است. (شنیده بودم که به دلیل ریزش باران فراوان در منطقه شنهای محوطه به داخل کانالهای زیرزمینی کاخ راه پیدا کرده بود که باعث مشکل شده بود)
نکته چهارم : جشنواره بهار نارنج در ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۱ در محوطه باغ رامسر برگزار شد.
آثار به نمایش در آمده در این کاخ موزه رامسر (تماشاگه خزر) شامل مبلمان ، شمعدان‌ها و بوفه‌های آنتیک، مجسمه‌های برنزی و مرمرین نفیس و تابلوهایی نقاشی از هنرمندان مشهور جهان است.
برنامه های آتی کاخ موزه رامسر (تماشاگه خزر) ، پژوهش و نمایش مسائل مربوط به حاشیه خزر اعم از مردم شناسی ، باستانشناسی ، جامعه شناسی ، تاریخ وجغرافیای منطقه ، تاریخ طبیعی و ایجاد موزه کودکان ، بانک اطلاعات ، موزه فضای باز وهمچنین دیگر جاذبه های علمی – آموزشی است.
ته نویس اول) بدون اجازه و با افتخار این گزارش را تقدیم می کنم به سرکار خانم شیرین مستغاثی و امیدوارم موارد گفتنی را گوش زد کند.
ته نویس دوم) در گزارشی که به زندگی استاد حسین لرزاده پرداخته بود و از زبان استاد بود، خواندم که استاد ابوالقاسم واثقی که پدر تیمسار واثقی بود، معمار کاخ رامسر بوده است. ۹۳/۶/۱۱
موسسه فرهنگی موزه های بنیاد
پایگاه خبری بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
پایگاه خبری سیبنا
موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
سایت عکس (تصاوی رداخا کاخ موزه)
سلام
گزارش بسیار عالی بود..موفق باشی.
شهریار: سلام و سپاس
سلام جناب شهریار.
بسیارخرسندشدم والبته غافلگیر…متشکرم.والبته مثل همیشه از شیوه موزه داری ایران دلم گرفت، متاسفم…
موزه ها را به شکل های مختلفی طبقه بندی کرده اندکه در طبقه بندی به لحاظ روشی که مجموعه از خود نشان می دهد، « خانه موزه های تاریخی » یک گروه خاص را تشکیل می دهدکه یکی از انواع خانه موزه ها، کاخ موزه ها هستند.والبته به لحاظ سازمان متولی و…تقسیمات دیگری دارد(باتوجه بنیاد مستضعفان درکنار سازمان میراث وشاید برتری آن به لحاظ مالکیت و…).
اما موضوع گزارش، ایجاد شرایط موزه ای در بنایی تاریخی است به نوعی یعنی بهره گیری از دانش موزه به لحاظ کاربری نوین آن وکاربری پیشین.
نکته اول:نمایشگاه هایی است که دراین کاخ ایجاد میشه که شایسته بازنگری بیشتری است(به لحاظ موضوع عرض میکنم)
نکته دوم محدوده ی باغ، کاخ وسایر خانه هایی است که در این محوطه قرار دارند و در مبحث خانه موزه، تنها خانه و کاخی که به موزه تبدیل میشه، مورد نظر نیست و فضا بایدآماده سازی و البته فضاسازی بشه تارسیدن به محل اصلی.
نکته سوم مساله ی بنیاد مستضعفان هست که قدرت مضاعفی نسبت به سازمان میراث داره و بهتره وارد این مبحث نشیم و اشاره کافی است.
بحث عکس گرفتن نکته دیگری است، عکس گرفتن تاثیر سوئی بر آثار نداره و این مساله ای است که متاسفانه بهش توجه نمیشه. درصورتی عکاسی مساله ساز میشه که به صورت تداومی برروی اثر متمرکز بشه، البته موزه های خصوصی اجازه دارند که عکاسی را ممنوع کنند ولی در موزه های دولتی باتوجه به درک غلط از تاثیر عکاسی روی آثار آن را ممنوع ویا بدون فلاش ذکر میکنند.
استفاده از مصالح دیگری که ربطی به بنای اصلی نداره هم مساله ساز میشه و این همون عدم توجه به ایجاد شرایط موزه ای در یک بنای تاریخی است.
راهنمای موزه ها هم که تنها در زمینه همون موزه آموزش داده میشن واین آموزش به اطلاعات درباره ی معرفی موزه منتهی میشه وانقدر این مساله براشون تکرار میشه که خستگی و افسردگی به ناچار گریبان راهنمایان موزه را میگیره که فکر میکنم خودشون هم مقصرندو این افسردگی قاعدتا به بازدیدکننده هم انتقال پیدا میکنه. در بحث آموزش پرسنل موزه، بی توجهی وناکارآمدی ها بسیاره.
نکات زیاده و من در انتها به تعریف موزه از نگاه شورای بین المللی موزه ها اشاره میکنم:
اماشورای بین المللی موزه ها(ایکوم) به موزه چنین نگرشی دارد: « موزه مؤسّسه ای است دایمی، بدون اهداف مادی، درخدمت جامعه و پیشرفت آن ، که به روی همگان گشوده است. هدف موزه ها،گرد آوری، حفاظت، پژوهش، ارتباط ونمایش میراث ملموس و غیرملموس بشریت و محیط او، به منظور اهداف آموزشی، مطالعه و بهره مندی از لذّت است.
به قول یکی ازاساتید بنده، باید جهانی فکر کنیم ومنطقه ای عمل کنیم، متاسفم در حوزه میراث فرهنگی ایران،به این موضوع حتی فکر نمیشه.
بازهم متشکرم.
شهریار: سلام و سپاس بی کران ، از نقطه نظرات ارزشمند شما
سلام
بسیارخوب بود. ممنون از موشکافی شما.
دیدگاه خانم مستغاثی هم بسیار جالبه و جای تامل بسیار داره. به خصوص نکاتی که در خصوص عکاسی و راهنمای موزه ها ذکر شد.
شهریار: دقیقا ، مسئله ای که همیشه با آن دست به گریبانم
سپاس از شما آقاي شهريار عزيز
نام اين موزه (كاخ موزه) را نشنيده بودم، گزارش و مستند خوبي بود. ان شاء الله در سفر بعدي به رامسر يك گزارش تصويري زيبا از آن تهيه خواهم كرد.
شهریار: مشتاقانه منتظر گزارشهای زیبای شما هستم
سلام
هم از خواندن گزارش موزه شما استفاده کردم و هم از خواندن مطالب سرکار خانم شیرین مستغاثی . امیدوارم روزی این مسائل از بین برود.
ممنون
پایدار و سربلند باشید
شهریار: سلام بر شما ف به امید آن روز
عجب جایی هست گردشگران و ایران گردان عزیز حتما ببینید ممنون از مطلب خوبتون .
شهریار: سپاس از نگاه شما
سلام، می خواستم ازجناب مهندس افتخاری بابت برگزاری جشنواره بهارنارنج درتماشگه خزررامسرتقدیروتشکرنمایم.
شهریار: سلام
با سلام ما هر هفته اجرای تور رامسر و اماکن دیدنی این شهر زیبا رو داریم خوشحال میشیم با سایر دوستان هم همسفر بشیم ۰۹۱۲۱۴۰۸۲۰۳ حکیمی
شهریار: سلام بر شما
چه عالی، خداقوت