سفرنویس برگزاری تورهای تهران گردی، ادیان گردی ، آرامستان گردی و معرفی ناشناخته های ایران زمین
۱- اولین سیاهه ، لیست یا فهرست آثار ملی در سال ه خ که تعداد آنها ۸۰ تا بود توسط هرتسفلد تهیه شد
۲ – در ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۰۷ آندره گدار فرانسوی که تبعه دولت فرانسه بود در ایران استخدام و در سال ۱۳۰۹ لیست ۳۸۵ تایی آثار ملی ایران زمین را تهیه و ارائه نمود
۳– در ۱۲ آبان ماه ۱۳۰۹ قانونی به نام قانون عتیقیات در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که طبق فصل اول قانون «کلیه آثار اقوامی که تا انتهای دوره زندیه در خاک ایران زندگانی کرده اند عتیقه نامیده می شود …» در ۲۸ آبان سال ۱۳۱۱ نظام نامه اجرایی قانون عتیقیات در ۴ فصل به تصویب رسید. این هم متن کامل قانون عتیقیات و نظام نامه اجرایی آن
نکته اول: با توجه به دشمنی حکومت پهلوی با قاجار ، آثار ملی دوران قاجار در این لیست جایی نداشتند اما در ۲۳ آذر سال ۱۳۲۳ اساسنامه جدید آثار ملی ایران به تصویب رسید که طبق لایحه ای ، حفاظت و مرمت آثار دوره قاجار که جنبه عمومی داشت نیز مشمول قانون عتیقات سال ۱۳۰۹ گردد.
۴– در نهایت امر در ۸ بهمن ماه ۱۳۱۳ اثری با نام « سلیمان تپه ، زیرز ، مازیر و یا زیر تپه» که در تاریخ ۲۴ شهریور سال ۱۳۱۰ توسط آندره گدار معرفی شده بود در لیست یا فهرست آثار ملی ثبت شد . این هم سند اولین اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور ایران اما یک نکته خیلی جالب ، این اثر را فعلا ما در ایران نمی تونیم ببینیم چون موقعیت جغرافیایی اش در کشور عراقه ..!!!!! این هم سندش
۵- تا پایان دوره پهلوی ۱۶۳۳ اثر در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید که آخرین اثر ثبت شده مورخ ۱۳۵۷/۶/۶ ه خ در دوره پهلوی به نام تپه نادری در شهر اردبیل ثبت شد. جالب آنکه تا ۱۳۶۳/۶/۲۵ هیچ اثری به لیست آثار ملی ایران اضافه نشد که در نهایت امر تپه شهریور به شماره ثبت ۱۶۳۴ واقع در حومه شهر اردبیل به ثبت رسید. و نکته جالبتر آنکه در دولت نهم و دهم نزدیک به ۳۰ هزار اثر به لیست آثار ملی ایران اضافه شده است
۶- فرآیند ثبت یک اثر در فهرست آثار ملی پنج مرحله است، ابتدا پرونده کامل در شورای ثبت استان بررسی و پس از آن به شورای ثبت کل کشور ارسال می‌شود. در این مرحله کار‌شناسان و متخصصان ثبت آثار در هیات‌هایی تخصصی، پرونده‌ها را از لحاظ، مرمت، معماری، منظر فرهنگی و باستان‌شناسی بررسی کرده و به رای می‌گذارند. در صورت وجود یک نقص در پرونده هر اثری، آن اثر در فهرست آثار ملی به ثبت نخواهد رسید. البته یک اثر باید دارای چند مشخصه اصلی باشد ؛ الف) اثر نشان دهنده مقطعی از تاریخ ملی یا بین المللی با بار غنی فرهنگی و تاریخی باشد. ب) اثر متعلق یا در ارتباط با شخصیتهای برجسته تاریخ کشور و یا نشانگر گوشه ای از زندگی ، فعالیت یا آثار آنان باشد. ج) اثر در سطح ملی یا بین المللی شاخص یک مبداء تاریخی یا نقطه عطف در تاریخ انسان یا دست ساخته های او و یا حرکتی تاریخی باشد. د) اثر در سطح ملی یا بین المللی حاوی اطلاعات جامعی از تاریخ و معارف انسانی ، فرهنگ و تمدن بشری تاریخ علوم و فنون هنرها باشد و یا نقش تعیین کننده ایی را در این زمینه ایفا کند. ه) اثر نزد عامه مردم و عرف مورد احترام یا توجه خاص باشد.
۷- خلاصه قانون پشت قانون که این فهرست میراث فرهنگی ، مادی ، معنوی ، هویتی ، اصالتی و … به شمار می رود و باید در حفظ آثار ملی کوشا باشیم . این هم گزارشی درباره قوانین و …. نگهداری از آثار ملی از ابتدا تاکنون؛
الف) تأسیس انجمن آثار ملی (اولین نهاد نیمه دولتی فعال در زمینة میراث فرهنگی در سال ۱۳۰۱) به پیشنهاد ذکاء الملک فروغی، وزیر امور خارجة رضا شاه که در آن زمان نخست وزیر بود با هدف پروش علاقه عامه به آثار قدیمه (ریاست انجمن آثار ملی به عهده رضاشاه بود
ب) تصویب قانون اوقاف در سال ۱۳۱۴ که طبق آن بخشی از عایدات اوقافی به مصرف ساختمان و تعمیرات ابنیه تاریخی و مرمت مدارس قدیمه و اماکن و آثار مقدسة ملی می رسد (نگاه مثبت اوقاف به آثار ملی)
ج) تخصیص اولین اعتبار در بودجة دولت (وزارت فرهنگ) برای تعمیر ابنیه تاریخی در سال ۱۳۰ ه خ که مربوط به تخت جمشید بود.
نکته دوم :طبق قانون مصوب ۱ اردیبهشت ماه ۱۳۲۲ کنوانسیون لاهه کلیه میراث فرهنگی در زمان جنگ هم باید از آنها حفاظت شود.
د) سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی ایران در ۳۰ آبان ماه ۱۳۴۴ ه خ توسط وزارت فرهنگ و هنر تاسیس که برای اولین بار در آن دستورالعمل فنی حفاظت از اثار ملی در آن گنجانده شده بود.
ه) تصویب قانون حفظ آثار ملی و تصویب قانون اخذ ۲۰ ریال عوارض از هر تن سیمان برای تعمیر بناهای تاریخی در مجلس شورای ملی در ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۴۶ ه
و) تصویب قانون خرید اراضی، ابنیه و تأسیسات برای حفظ آثار تاریخی و باستانی در ۲۷ آذر سال ۱۳۴۷ ه خ
نکته سوم: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صادق خلخالی دستور تخریب تخت جمشید را داد که با مقاومت دولت موقت و آیت الله طالقانی این امر محقق نشد ولیکن آرامگاه رضا شاه که با شماره ۱۳۲۹ در سال ۱۳۵۵ در لیست آثار ملی شهرری ثبت شده بود در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۹ تخریب شد.
ز) در ۱۹ آبان سال ۱۳۵۸ ه خ تصويب منشور توريسم فرهنگي از سوي شوراي بين المللي بناها و محوطه هاي تاريخي (ايكوموس) در شهر بروكسل بلژيك با هدف تضمين حفاظت از بناها و محوطه هاي تاريخي در برابر اثرات مثبت و منفي گسترش گردشگري به تصویب رسید.
ح) پس از تاسيس انجمن پاسداران دانش و هنر وابسته به بنياد حافظان فرهنگ و هنر در ۱۱ شهریور سال ۱۳۶۶ ، انجمنی به نام انجمن آثار و مفاخر فرهنگي به جاي انجمن آثار ملي (که پس از انقلاب تعطيل شده بود) در ۲۲ آبان همان سال تشکیل شد.
ط) و قانون های دیگر از قبیل ؛ ماده ۱ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در ۱۰ بهمن ۱۳۶۴ ، ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۲۸ تیر ۱۳۶۷ ، قانون حقوق مالکانه مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۷۱ مجلس شورای اسلامی ، قانون مصوب سال ۱۳۸۴ هیئت وزیران و …
۸- بنا و اماکن ثبت شده در لیست آثار ملی معاف از مالیات و عوارض هستند و حفاظت و مرمت آنها به عهده دولت است و هیچگونه خللی در مالکیت صاحبان اثر وارد نمی کنه، در زمان فروش فقط دولت حق خرید آنها را دارد. راستی طبق قوانین لیست آثار ملی ایران باید به آگاهی کلیه مردم رسانده شود و نزدیک به ۴ هزار تا اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده (حدود ۳۳ هزار اثر تا تاریخ اردیبهشت ۱۳۹۶ ثبت شده اند)
۹- در ۳ آبان ۱۳۶۱ فقهای دیوان عدالت اداری ، قانون عتیقیات مصوب سال ۱۳۰۹ را مغایر با شرع … اعلام می کنند . البته در سال ۱۳۷۵ برخی از فقها خروج آثار تاریخی را از فهرست آثار ملی جایز ندانستند , و داستان خروج آثار ملی از به حکم دیوان شروع شد.
۱۰- اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره ۳۰۰۸/۷ مورخ ۲۰/۴/۱۳۸۵ خود اعلام نموده : «چنانچه شهرداری بر اساس اجازه سازمان میراث مرتکب اقدامی شده باشد که سبب تزلزل بنیاد آثار فرهنگی و تاریخی شود بنا به دادخواهی هر یک از افراد ملت ، دادستان مکلف به رسیدگی متهمین است . این آثار متعلق به عموم مردم است و دولتمردان باید در حفظ آن اقدام کنند و هریک از افراد ملت حق اعتراض و بر این اساس اختیار مراجعه به دادستان را دارند»
حالا خودتان می دانید و آثار ملی کشورتان!!!!
منابع: اسناد ثبتی فهرست آثار ثبتی ملی ایران در سازمان میراث فرهنگی تقویم میراث فرهنگی ایران ، آیدین جوانی دیزجی ایران پیش از تاریخ، دکتر صادق شهمیرزادی میراث فرهنگی در ایران، دکتر مهدی حجت (پایان نامة دکتری) مروری بر ۵۰ سال باستان شناسی در ایران، دکتر عزت اللة نگهبان کتاب راهنمای ایران ، ناشر: دایره جغرافیایی ستاد ارتش ، آذر ماه ۱۳۳۰ سایت اینترنتی فرهنگستان هنر پایگاه اطلاعات و قوانین کشور گفتگوی روزنامه شرق با آتوسا مومنی، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی کشور کوله بار و تجربه سفر دوستان اصول گرایی در مرمت بافتهای تاریخی (گزارشی در این خصوص توسط انجمن چهارسوق اردکان) قصه تلخ تاراج میراث فرهنگی ایران (برگرفته از ماهنامه گزارش، شماره ۸۶ و ۸۵، سال هشتم، اسفند ۷۶ – فروردین ۷۷ ، صفحه ۴۶-۴۸ عطا آیتی (پاریس) – درج شده در تارنمای ایران بوم)آسیب‌شناسی قانون حفظ آثار ملی و قوانین جدید .
درود به شما هم میهن ارجمند ، همواره شاد و سربلند باشید.
سفرنویس: سپاس از لطف صمیمانه شما
آقا شروع کن نوشتن رو دیگه……بسه دور بودن…منم به وجد اومدم از سر شروع کنیم..کلی ذهنمون باید خالی شه.
سفرنویس : به روی چشم ، چند روز فرصت می خواهم
دیدار شما از نزدیک سعادتی بود برای ما.منتظر روزی هستم که این سایت برگزیده سایتهای گردشگری شود و میدانم آن روز دور نخواهد بود.
شهریار: با سپاس و تبریک فراوان خدمت شما دوست گرامی
سلام. در مورد ثبت آثار نوشته بودید و خانه پروین . اتفاقا روز ۲ اسفند بازدیدی داشتیم از بافت تاریخی منطقه ۱۲ ، از جمله منزل پروین اعتصامی ، خیلی تاسف انگیز بود . ملکی که تقسیم شده بود و بخش کوچکی از آن تقریبا بافت سنتی خو را حفظ کرده بود البته با ملکیت شخصی ، بخشی از آن محل انجمن موزه ها شده بود و… من به شخصه هیچ حس و حال خوبی از دیدن منزل پروین نداشتم …
شهریار: جدای از مرمت غیر اصولی و تکه پاره شدن خانه ، مشکل اصلی آن است که خانه مذکور خانه پدری پروین است و پروین تنها به مدت ۶ ماه بعد از طلاق در کنار برادرش در این خانه اسکان داشته
شینده ایم داستان تمثیلی که«پدرم خواب بود و حین خروپف کردنش سنجدی در دهانش انداختم و کلی خندیدم؛ پدر شدم و پسرم «پشگل» انداخت. بیدار شدم و گفتم خدا برسد به داد تو که فرزندت چی توی دهنت بندازه» داشتم فکر میکردم … اگه اینها زورشون به تخت جمشید هم رسیده بود _ هرچند الان سدی که بسته اند به نوعی همانه_ چه ننگی بر دامنشون ثبت شده بود …. باشد تا ببینیم بعدی ها چه میکنند؟ فقط ایکاش که آخرین جمله ی شما رو همیشه مد نظر میداشتیم:
خودتان می دانید و آثار ملی کشورتان !!؟ این یعنی هیچکس به داد ما نمیرسد مگر خودمان و بخصوص فرهنگ و تفکرمان.
موفق و پیروز باشید … درود و دو صد بدرود
ارادتمند حمید
شهریار: شاید ایرانیان کمی بیشتر بدانند
طبق گفتگو با دختر عموی پروین، پروین پیش از ازدواج هم در این خانه بوده است و حتی عروسی او در این خانه برگزار شده است و حتی در این خانه اتاقی متعلق به خود داشته است.
شهریار: من شنیده ام قبل از ازدواج تنها ۲ ماه در این خانه اسکان داشته اند و بعد از طلاق هم چند ماهی در این خانه پیش برادرشان زندگی می کردند. در ارتباط با مراسم ازدواج هم اصلا اطلاعی نداشتم ( سپاس از اطلاع رسانیتان) راستی به نظر من عهد خود را بشکنید و فیلم مصاحبه با دختر عموی پروین را منتشر کنید
چرا اثار باستانی لرستان که قدمت چندین صد ساله دارند مثل قلعه فلک الافلاک در کشور ناشناخته اند ولی اثار باستانی اصفهان که کمتر از ۴۰۰سال قدمت دارند شهره عام وخاصند.
شهریار: سلام و درود ؛ دوست عزیز
بسیاری از آثار به نام لرستان به دوره پیش از تاریخ می رسد و قدمت یکی از شاخصه های اصلی آثار ملی است و ناشناخته ماندن فهرست استان لرستان فراوان است که به زودی درباره آن خواهم نوشت
این مطلب رو خوندم و به وجو آمدم. خیلی ممنون
شهریار: سلام بر شما استاد عزیز، البته مطلبی بود که فکر کنم ۱۵ سال پیش نوشته بودم و نیاز به بازنگری دارد