آیین پرسه همگانی برای درگذشتگان
زرتشتیان مراسمی دارند به نام پُرسه (پرسیدن حال و احوال خویشانِ درگذشتگان) و البته دو پرسه همگانی دارند یکی در 29 خرداد و دیگری در 25 بهمن ماه.
پُرسه آیینی است که با کوشش بازماندگان و حضور خویشان و آشنایان برای گرامیداشت یاد شخص درگذشته برپا میشود و نوعی مراسم سوگواری، ترحیم و ماتمپُرسی است. پُرسه، در زبان فارسی از ریشۀ پرسیدن، و به معنی پرسش، تفقد، عیادت و احوالپرسی از بیمار و جز آن است. این واژه که از کهنترین الفاظ فارسی است، به معنی سوگ، ماتم، سوگواری، عزاداری، انجمن و ختم در محل های عزاخانه برای عزاپرسی و ماتمپرسی که به غیر از زردشتیان، در بیشتر نقاط ایران پرسه را به همین معنی به کار میبرند و برنامه برگزار می کنند.
از آنجایی که در زمانهایی از تاریخ ایران، شمار درگذشتگان به دلیل جنگ، بیماری و … بسیار بوده است، برگزاری آیین پرسه برای تکتک آنان بسیار دشوار میشود. از اینرو نیاکانمان با برگزاری دو پرسه همگانی در سال، درگذشتگان را یاد میکردند. زرتشتیان در هر سال، دو پرسه همگانی برگزار میکنند. یکی اورمزد و تیر ماه (برابر 29 خرداد ماه) و دیگری اورمزد و اسفندماه (برابر 25 بهمن ماه) که این پرسهها به یاد هماروانان و درگذشتگان بهویژه جانباختگان ایران زمین برپا میشود.
در پرسهی تیرماه یاد سربازان جان بر کف ایران که در راه ماندگاری میهن در هنگامه ستیز با تورانیان جان خویش را از دست دادهاند، گرامی داشته میشود. زرتشتیان بر این باورند که در چنین روزی گروه بسیاری از ایرانیان باستان در راه پاسداری از ارزشهای دینی و میهنی خود، جانشان را فدا نمودهاند زرتشتیان در این پرسه یاد و نام آرش کمانگیر را نیز گرامی میدارند. اما در پرسه اسفند ماه به یاد کشته شدگان نبرد ایرنیان با عربهای متجاوز به ایرانشهر در پایان دوران ساسانیان برگزار می شود.
در حال حاضر اين آیین به ياد در گذشتگان و گردهمایی همگانی زرتشتيان انجام میپذيرد. در پرسههای همگانی مردم پرشمارتر از پرسههای یادبود فردی و خانوادگی حضور پیدا می کنند. خانوادههايی كه در آن سال در گذشتهای داشتهاند نام در گذشتهی خود را به آگاهی موبد میرسانند و نام درگذشته از سوی موبد به همراه نام دیگر در گذشتگان آن سال با نوای اوستا در هم میآميزد.
در این مراسم، زردشتیان بهخصوص بانوان با خودشان شاخههایی از برگ سبز مورد یا شمشاد و یا مقداری عود، کندر و یا چوب صندل میآوردند. در این مراسم نان خانگی، کماج، سورک و غذاهای سنتی دیگر بر سر سفره گذاشته میشود. قهوه و نبات و میوه هم روی میز و در کنار آتشدان و گلدانِ مورد و گلهای دیگر قرار میدهند و به روان در گذشتگان درود میفرستند و برای بازماندگان آرزوی تندرستی و سلامتی میکنند.
در برخی از محلههای زرتشتینشین یزد در بامداد روز پرسهی همگانی، مردم پیش از حضور در آیین پرسهی همگانی، نخست به دیدار خانوادههایی میروند که در آن سال درگذشتهای داشتند. زمانی کوتاه در آن خانه میمانند و چای یا شربت میخورند و برای روان هماروانان شادی آرزو میکنند.
همسفران